تغییرات فصلی آب و هوا باعث افزایش بیماری های تنفسی و عفونی می شود. پاسخ به این سوال که چرا شیوع این بیماری ها همچون ویروس کرونا در فصل زمستان بیشتر از سایر فصل هاست، بیشتر به محیط داخلی خانه هایمان بستگی دارد تا بیرون از آن. در اینجا یک راهکار ساده برای جلوگیری از شیوع بیشتر ویروس کرونا و بروز علائم حاد ناشی از این بیماری (به غیر از ماسک زدن و فاصله گذاری اجتماعی) را بررسی می کنیم.
اولین مرجع درباره ی فصلی بودن بیماری تنفسی و عفونی حدود 400 سال قبل از میلاد مسیح نوشته شده است، یعنی زمانی که پزشک مشهور یونان باستان بقراط اولین گزارش از شیوع زمستانی چنین بیماری را نوشت. از آن زمان، انسان در مورد تأثیر تغییرات فصلی بر شیوع بیماری های تنفسی تحقیق کرده است. حتی قبل از COVID-19، بیماری های تنفسی تأثیر زیادی بر سلامت جهانی داشتند. مراکز کنترل بیماری (CDC) گزارش داده اند که فقطvر در ایالات متحده، آنفلوانزا از سال 2010 تاکنون موجب مرگ 61000 نفر شده است و طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) هر ساله 650،000 مرگ با آنفولانزای فصلی در جهان مرتبط است.
ویروس کرونا
تاکنون، دانشمندان حداقل 9 ویروس مختلف را شناسایی کرده اند که می تواند باعث عفونت دستگاه تنفسی شود و فصلی بودن الگوی شیوع آن ها را در مناطق معتدل نشان می دهد. از این میان، سه ویروس آنفلوانزا، کرونای انسانی و ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) به وضوح در فصل زمستان به اوج خود می رسند.
یکی از احتمالات واضح این است که تغییرات فصلی در آب و هوا مستقیماً باعث افزایش بیماری تنفسی می شود. با این حال، واقعیت ممکن است بسیار پیچیده تر باشد. در واقع، پاسخ به چرایی شیوع فصلی بیماری به احتمال زیاد با محیط داخلی خانه ما مرتبط است تا محیط بیرون.
در این روزها، بیشتر ما احتمالاً 90 درصد از وقت خود را در خانه می گذرانیم. این مسئله خیلی مهم است زیرا معماری ساختمان های ما در طی قرن اخیر با معرفی سیستم های گرمایشی مرکزی و عایق بندی، پیچیده تر شده اند. نتیجه این تغییرات این است که ما کمتر و کمتر در معرض نوسانات آب و هوایی روزانه و فصلی در بیرون از خانه، به خصوص در زمستان، قرار می گیریم.
تحقیقات نشان می دهد که بین انتقال ویروس ها از طریق هوا و دما و رطوبت داخل و خارج از خانه رابطه ای وجود دارد.
بدیهی است که در زمستان، سیستم گرمایشی داخل خانه باعث تفاوت دمای محیط داخلی و محیط بیرون می شود. اما چیزی که دانشمندان به آن پی برده اند این است که با گرم کردن خانه های خود باعث کاهش سطح رطوبت نسبی داخل خانه می شویم، که تأثیر قابل توجهی در شیوع بیماری دارد. به عنوان مثال، اندازه گیری میزان رطوبت در 40 آپارتمان مسکونی در نیویورک و در شش ساختمان تجاری مجهز در ایالت های غرب میانه آمریکا نشان داد که رطوبت نسبی داخلی در زمستان به زیر 24 درصد کاهش یافته است. به عبارت دیگر، شواهد نشان می دهد كه وقتی هوای سرد فضای بیرون با رطوبت كم به داخل خانه می آید و تا دمای 20 تا 24 درجه سانتیگراد گرم می شود، رطوبت نسبی داخل خانه كاهش می یابد.
این هوای نسبتاً خشک راه را برای پراکندگی ذرات موجود در هوا مانند ویروس SARS-CoV2 ، یعنی پاتوژن ایجاد کننده ویروس کرونا را فراهم می کند. ویروس SARS-CoV-2 در دماهای پایین و رطوبت کم بهتر زنده می ماند. نیمه عمر ویروس در دمای 10 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 40 درصد به بیش از 24 ساعت تخمین زده شده است، اما در دمای 27 درجه سانتیگراد و 65 درصد رطوبت نسبی، نیمه عمر آن فقط 90 دقیقه است. تحقیقات نشان می دهد که هوای خشک همچنین توانایی مژک های بدن ما – برآمدگی های پرزمانند روی سلول های مجاری تنفسی- را برای مقابله با ذرات ویروسی و جلوگیری از رسیدن آن ها به ریه ها کاهش می دهد. در نهایت، توانایی سیستم ایمنی بدن برای پاسخ به عوامل بیماری زا در محیط هایی با رطوبت کم سرکوب می شود. در واقع، یک رابطه معکوس بین رطوبت نسبی هوا و انتقال ویروس SARS-CoV-2 وجود دارد.
تا زمانی که همه گیری ویروس کرونا ادامه دارد، این تحقیقات می تواند نقشی حیاتی در نحوه کنترل و مقابله با این بیماری داشته باشد. تا زمانی که واکسن کافی برای واکسیناسیون بخش عمده ای از جمعیت انسانی نداشته باشیم، باید پیشگیری های لازم همچون فاصله گذای اجتماعی، ماسک گذاشتن و جلوگیری از ازدحام در محیط های بسته را ادامه دهیم. علاوه بر این اقدامات، ما می توانیم برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا و جلوگیری از علائم حاد بیماری، رطوبت محیط داخلی را افزایش دهیم.
به همین دلیل است که محققان این مقاله و متخصصان ایمونوبیولوژی و کنترل عفونت از جامعه علمی درخواست حمایت کردند تا از سازمان بهداشت جهانی بخواهند فوراً ارتباط بین رطوبت هوای داخلی و انتقال ویروس ها از جمله SARS-CoV-2 را در سطح جهانی مطرح کند. محققان خواهان آن هستند که WHO دستورالعمل های روشنی در مورد حداقل رطوبت هوا در ساختمان ها ارائه دهد. پژوهشگران توصیه می کنند برای به حداکثر رساندن فواید رطوبت، رطوبت نسبی باید بین 40 تا 60 درصد باشد، اما رطوبت بیش از حد نیز پیامدهایی همچون رشد کپک را در پی دارد.
ویروس کرونا
دانشمندان امیدوارند که از این طریق بتوانند از انتشار SARS-CoV-2 و سایر ویروس های موجود در هوا بکاهند و از شهروندان، دانش آموزان و دانشجویان، بیماران و کارمندان محافظت کنند که در نتیجه موجب محافظت ساکنین ساختمان های عمومی مانند خانه های سالمندان، بیمارستان ها، مدارس و ادارات می شود. این فقط برگرداندن دنیا بر سرکار نیست؛ بلکه برای محافظت از کارکنان بخش سلامت و بهداشت نیز هست. گرچه مطمئناً یک شبکه پیچیده ای از عوامل مختلف در این بیماری نقش دارند، اما اکنون درباره تأثیر رطوبت نسبی محیط داخلی بر روی این بیماری به اندازه ای اطلاعات داریم که بتوان آن را به عنوان یک عامل مهم تلقی کرد. کنترل هوای داخلی برای بهبود سلامت انسان و کاهش انتقال انواع مختلف ویروس ها از جمله SARS-COV-2 حائز اهمیت است.
