انیمیشن روح : با مرگ چگونه ملاقات خواهید کرد ؟!

مدت زیادی است که عادت کرده‌ایم کنار کودکان انیمیشن‌های سینمایی را با اشتیاق تماشا کنیم چراکه  مخاطب این فیلم‌ها بنظر می‌رسد اکنون بیشتر ما باشیم تا کودکان. راستی‌که چه موضوعی جدی‌تر از مرگ؟! دیزنی امسال باز هم پیش‌قدم شد و با جادوی فانتزی خودش به‌سراغ مقوله مرگ آن هم با چاشنی موسیقی و پیانو رفت، این بار با انیمیشن روح (Soul). اگر پوستر فیلم را ببینید شاید فکر کنید تنها با یک انیمیشن مفرح طرف هستید، اما باید بگویم که علاوه براینکه احساسات شما درگیر این فیلم می‌شود، باید فکرتان را هم آماده کنید تا برای این سوال بتواند پاسخی بیابد: روح من از کجا آمده است؟ اجازه دهید تا با هم مرور کوتاهی به این فیلم داشته باشیم.

انیمیشن روح

سال ۲۰۱۵ بود که دیزنی بار دیگر سراغ موضوعی بکر رفت و انیمیشن ظاهر و باطن (Inside out) را ساخت. داستان دختری که احساسات مختلف و متضاد در درون او شروع کرده بودند به جوش و خروش و باید او را برای مواجهه با شرایط جدید زندگی‌ش آماده می‌کردند. اگر فضای فانتزی فیلم نبود، یقین می‌کردید که درحال تماشای یک فیلم روانشناسانه برای بزرگسالانی هستید که دراثر جوشش احساسات شدید در درون‌شان، در برقراری ارتباط صحیح با دنیای بیرون‌شان به مشکل خورده‌اند. اما این هنر کارگردان فیلم، پیت داکتر (Pete Docter) بود که توانست چنین فضایی را برای مخاطبان با سنین مختلف به زیبایی و هنرمندی تمام به تصویر بکشد.

انیمیشن Inside Out

البته این چیز غیرقابل انتظاری از او نبود زیرا درسال ۲۰۰۱ با ساخت انیمیشن کارخانه هیولاها (Monsters, Inc.) و درسال ۲۰۰۹ با شاهکار خود بالا (Up) فرمول جادویی خود را به اثبات رسانده بود. بنابراین امسال هنگامیکه اخبار ساخت فیلم دیگری از او منتشر شد راحت می‌شد انتظار تماشای یک انیمیشن روان‌شناسانه دیگر را از او داشت.

اما چه کسی فکرش را می‌کرد این بار پای شوخی با مرگ به میان بیاید؟! سخت بتوان گفت که این فیلم واقعاً نگاهی طنزآمیز به مرگ دارد یا جدی. این فیلم برای همه ما که غرق در زندگی و آرزوهای دور و درازمان شده‌ایم تلنگری است جدی. همه ما می‌توانیم جو (جیمی فاکس) باشیم. نوازنده پیانویی که شور و شوق خود نسبت به نوازندگی را از دست داده و در یک مواجهه ناگهانی با مرگ باید خودش را دوباره پیدا کند، و عجیب و جالب آنکه کسی قرار است به او کمک کند که هیچ انگیزه و معنایی برای زندگی در خود نمی‌بیند (تینا فی). واقعاً ما چقدر آماده‌ایم تا روزی تمام آرزوهای دور و درازمان به چالش کشیده شود؟ روزی بفهمیم آنچه که با اشتیاق دنبالش بودیم واقعاً چیزی نبود که درنهایت از رسیدن به آن خشنود شویم.

پیت داکتر خودش فیلم را اینگونه توصیف می‌کند :

”جستجوی اینکه تمرکزتان باید روی چه چیزی باشد؟ چه چیز‌هایی آن‌قدر مهم‌اند که در پایان روز به آن‌ها بازگردید و بگویید من وقت ارزشمندم را روی کره زمین صرف نگرانی و تمرکز برروی آن کردم”.

سال ۲۰۱۶ بود که پیت داکتر پس از آن‌که فیلم ظاهر و باطن خوش درخشید و اکثر جوایز از جمله اسکار، گلدن گلوب و بفتا را از آن خود کرد، به فکر پرداختن به شخصیت‌های فیلم روح افتاد. در اولین ملاقاتش با مایک جونز (Mike Jones) دیگر نویسنده فیلم  بود که ایده فیلم را مطرح کرد:

“رفتن به فضایی ماورای زمان و مکان، جایی که شخصیت ارواح شکل می‌گیرد”.

این اولین فیلمی بود که پیت داکتر بدون هرگونه همکاری با جان لستر (John Lasseter) ساخته است. دیگر کارگردان مطرح دیزنی که بسیاری از خاطرات‌مان با انیمیشن‌های دیزنی ازجمله داستان اسباب‌بازی (Toy Story) را مدیون او هستیم.

دانا موری (Dana Murray) تهیه‌کننده فیلم درمورد فیلم چنین اظهار می‌کند که این فیلم مخاطبان را جایی خواهد برد که “برای مدتی طولانی هیچ‌کس تابحال آنجا نبوده است”.

کمپ پاورز (Kemp Powers) نویسنده و کارگردان همکار فیلم نیز می‌گوید این فیلم “کاملاً متفاوت” از سایر فیلم‌های قبلی پیت داکتر است و به سوالات مهم “بصورتی کاملاً طنزآمیز” پاسخ می‌دهد. واقعاً‌ هم درست است که یکی از رازهای موفقیت انیمیشن‌های دیزنی همین فرمول است: نگاه طنزآلود و شوخی به مسائل جدی زندگی. چه راهی بهتر از این که بتوان از یک مقوله فلسفی مهم یعنی مواجهه با مرگ طوری سخن گفت که مخاطبین حوصله‌شان سر نرود و برای دقایقی هم که شده به آن فکر کنند.

از این هم نباید گذشت که انتخاب جیمی فاکس برای صداپیشگی نقش اصلی انتخاب هوشمندانه‌ای بود چراکه درسال ۲۰۰۴ بود که بخاطر بازی در فیلم ری (Ray) در نقش ری چارلز خواننده و نوازنده مشهور نابینای سیاهپوست توانست اسکار بهترین بازیگری سال را از آن خود کند.

در سال‌های اخیر فیلم‌های موفق زیادی با موضوع موسیقی ساخته شده که زوایای پنهان زندگی نوازندگان و خوانندگان را نمایش می‌دهد. روح از این جهت بازهم نوآورانه ظاهر شد و علاوه بر روایت داستان زندگی یک نوازنده، انگشت روی موضوعی گذاشت که هرکس دیگری هم می‌تواند دیر یا زود در زندگی خود با آن مواجه شود. در این فیلم خبری از بازی‌های پیچیده با زمان و صحنه‌های اکشن و هیجان‌انگیز نیست. حتی انیمیشن فیلم هم آنقدر پرجزئیات نیست و کاراکترها خیلی ساده طراحی شده‌اند. اما عوض تمام این‌ها اتفاقی که در دقایق ابتدایی فیلم برای جو می‌افتد، با آن موسیقی گوش‌نواز، یک لحظه شما را شوکه می‌کند و بصورت یک پرسش تا آخر فیلم با شما می‌ماند که او با این دنیای جدید چه خواهد کرد.

انیمیشن Soul : جادوی پیکسار و دیزنی

سایت نقد وبررسی فیلم اسکرین رنت (Screenrant) انیمیشن روح را با دیگر فیلم سینمایی امسال دیزنی با موضوع موسیقی، همیلتون (Hamilton) که آن هم موفق ظاهر شد، مقایسه کرده و دلایلی برای آنکه چرا هرکدام از آن‌ها می‌تواند بهترین فیلم دیزنی پلاس باشد را برشمرده است و روح را بعنوان فیلمی درون‌نگر، اتمسفریک، دارای داستان و زمینه‌ای جذاب با جلوه‌های بصری چشم‌نواز معرفی کرده است.

درحالیکه در دوران کرونا این اولین فیلم بلند استودیوی پیکسار خواهد بود که اکران عمومی در سینماها نخواهد داشت، باز هم انتظار می‌رود که در سرویس استریم دیزنی پلاس بتواند همانند سایر فیلم‌های دیزنی فروش خوبی داشته باشد. با توجه به اینکه روح نمرات بالایی را هم از تماشاگران و هم از منتقدین تابحال گرفته است، مطمئناً این انیمیشن دیزنی هم مانند دیگر فیلم‌هایش کاندید اصلی جایزه اسکار بهترین انیمیشن و نیز بهترین موسیقی خواهد بود و البته رقابت سختی با دیگر انیمیشن خلاقانه و هنرمندانه امسال، گرگ‌سواران (Wolfwalkers) خواهد داشت. در مطالب بعدی به این فیلم و دیگر انیمیشن‌های امسال هم خواهیم پرداخت.

شما انیمیشن Soul را دیده اید؟