زنده ماندن در فضا دشوار است و دانشمندان در مورد فیلم The Martian (مریخی) می‌گویند که دقیقاً نشان می‌دهد چه چالش‌هایی در اولین مأموریت سرنشین دار به مریخ پیش روی فضانوردان خواهد بود. هرچند این فیلم دارای اشتباهات علمی بزرگی است که یکی از آن‌ها درست در اوایل فیلم است.
اگر فیلم را ندیده‌اید و فعلاً نمی‌خواهید از جزئیات آن باخبر شوید، می‌توانید از ادامه مطلب منصرف شوید. اما جزئیات چندانی در مورد فیلم ارائه نمی‌شود که از هیجان آن بکاهد و موضوع بیشتر در موردنظر دانشمندان در مورد این فیلم است.
یکی از بارزترین خطاهای علمی که اوایل فیلم وجود دارد، طوفان سهمگینی است که خدمه مأموریت را مجبور به ترک اضطراری سیاره و تنها گذاشتن شخصیت اصلی داستان به‌نام مارک واتنی (هنرپیشه‌اش مت دامون است)، می‌کند. اشتباه در این است که طوفان‌های مریخ توان واردکردن چنین ضربه سهمگینی را ندارند.
اسکات هابارد، متخصص سیاره مریخ، یک پروفسور مشاور در دانشکده هوافضای دانشگاه استنفورد در این مورد گفته که اولین نکته فیلم در مورد طوفان مریخ از اساس اشتباه است و به علت بسیار رقیق بودن اتمسفر مریخ، طوفان‌های مریخ علی‌رغم داشتن سرعت بالا، حداکثر قدرتی به‌اندازه نصف یک تندباد (زمینی) را می‌توانند داشته باشند و احتمالاً توسط فضانورد اصلاً احساس نشود، چه رسد به اینکه خطراتی مانند آنچه در فیلم نشان داده شده، داشته باشد.
توضیح ترنجی: یک معیار از قدرت باد می‌تواند فشار دینامیکی باشد. فشار دینامیکی با چگالی هوا و مجذور سرعت باد متناسب است. چگالی اتمسفر مریخ در سطح آن به‌طور میانگین ۰/۰۲ کیلوگرم بر مترمکعب است و در سطح دریاهای آزاد در زمین حدود ۱/۲۷ کیلوگرم بر مترمکعب است. برای سرعت باد یکسان، فشار دینامیکی باد مریخی ۱/۶ درصد فشار دینامیکی باد در زمین است. حداکثر سرعت باد ثبت‌شده در محل فرود کاوشگر وایکینگ (در مریخ) حدود ۳۰ متر بر ثانیه (۱۰۸ کیلومتر بر ساعت) بوده که فشار دینامیکی آن معادل یک باد زمینی به‌سرعت ۱۳/۵ کیلومتر بر ساعت است. شدیدترین سرعت باد که ممکن است مشاهده شود، در قطب‌های مریخ ممکن است رخ دهد و به سرعت‌هایی حدود ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت برسد که آن‌هم فشار دینامیکی معادل یک باد به‌سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت است.
باوجوداین خطای علمی بزرگ، هابارد و برخی دانشمندان دیگر همچنان طرفدار داستان هستند، هم رمان نوشته‌شده توسط اندی ویر به‌نام The Martian و هم فیلمی که به کارگردانی ریدلی اسکات و به همین نام ساخته شده است. چراکه موانعی را که ناسا در تلاش خود برای فرود انسان روی مریخ در دهه ۲۰۳۰ پیش رو دارد، به تصویر می‌کشد.
در این فیلم، ناسا به مریخ رسیده و یک گروه از فضانوردانی با نژادهای مختلف را روی سیاره سرخ فرود می‌آورد و کمی بعد، شخصیت اصلی داستان که هنرپیشه‌اش مت دامون است، تصادفاً دچار سانحه شده و مرده فرض می‌شود، درحالی‌که زنده است و فقط برای یک ماه آذوقه دارد.
شخصیت اصلی داستان، مارک واتنی، با روبرو شدن با این واقعیت که باید چهار سال صبر کند که یک فضاپیمای برای کمک برسد، دائماً به این فکر می‌کند که چه چیزهایی می‌توانند او را بکشند و او چطور باید از آن‌ها اجتناب کند. یعنی زمانی که او در حال گوش دادن به آهنگ و رقصیدن نیست و در عوض مرتب می‌گوید “I am going to have to science the shit out of this” که ترجمه آن به‌طوری‌که حق مطلب را واقعاً ادا کند دشوار است، اما به این معناست که «من هر طور شده باید به کمک علم راه‌حلی برای مشکلاتم پیدا کنم».
فضانورد ناسا، رکس والهیم گفته:
چیزی که در مورد این فیلم دوست داریم این است که نشان می‌دهد چطور باید یک، دو و سه قدم جلوتر بیندیشید.
در این فیلم، که روز دوم اکتبر (جمعه ۱۰ مهر) در آمریکا اکران شد، فضانورد گیر افتاده در مریخ سعی می‌کند یک بوته سیب‌زمینی پرورش دهد که همراه با پروتئین‌ها و ویتامین‌هایی که دارد مصرف می‌کند تا زنده بماند.
وقتی کاراکتر او بسیار افسرده است، پس از تمام شدن کچاپ، او قرص ضد درد ویکودین را له کرده و روی سیب‌زمینی‌اش می‌پاشد.
در یک‌جای فیلم او ادعا می‌کند که بهترین گیاه‌شناس سیاره سرخ است، که ادعای درستی است، چون او تنها ساکن سیاره سرخ است.
اما وقتی‌که او با غرور می‌گوید که صدها سیب‌زمینی را در «مدفوع خودش» (!) پرورش داده، به گفته بروس باگبی، او کمی اغراق کرده است. بروس باگبی سرپرست دپارتمان گیاهان، خاک و آب‌وهوا در دانشگاه ایالتی یوتا است.
باگبی گفته که مستقیماً نمی‌توان فاضلاب انسانی را برای پرورش گیاه به کار گرفت؛ چون این نوع زباله ابتدا باید کمپوست شود تا باکتری‌های خطرناک آن کشته شوند.
به گفته باگبی، درست است که دانشمندان در زمین راهی برای پرورش گیاهان در شرایط خشن پیداکرده‌اند و توانسته‌اند دی‌اکسید کربن را تجزیه و اکسیژن تولید کنند و همین‌طور به‌راحتی با تجزیه آب، اکسیژن تولید کنند. اما چیزی که فقدان آن احساس می‌شود آزمایشی است که این موارد را بتواند در یک شبیه‌سازی طولانی شرایط مریخ روی زمین، این تکنیک‌ها را آزمایش کند. فرآیندی که طی آن افرادی در یک محوطه بدون اکسیژن و آب بیرون اقامتگاه و فقط با ابزار خودشان برای کاشت غذا و بازیافت زباله، محبوس شوند.
چنین آزمایشی از زمان بعد از پروژه بایوسفر ۲ در دهه ۱۹۹۰ در آمریکا انجام نشده است.
یک آزمایش یک‌ساله با پشتیبانی ناسا در هاوایی در جریان است، اما تمرکز آن عمدتاً روی روانشناسی خدمه است و کاری به ایجاد یک چرخه غذایی مستقل ندارد.
باگبی گفته:
ما هر کاری را می‌دانیم چطور باید انجام دهیم. چالش، انجام دادن آن در عمل است.
فضانورد بازنشسته ناسا، لروی شیائو گفت که هنگام دیدن فیلم سعی کرد «کلاه فنی» را پشت در جا بگذارد (از جنبه غیر فنی تماشا کند). اما به گفته او دو مورد بود که «نامعقول و بیش‌ازاندازه» بودند.
یکی از این موارد صحنه‌ای بود که یک فضانورد در دستکش خود سوراخی ایجاد می‌کند که بتواند نیروی پیشران ایجاد کند. صحنه دیگر زمانی بود که یکی از خدمه بمب دست‌سازی ساخت که یک بخش از فضاپیما را منفجر کرد!
شیائو گفت:
هیچ راهی وجود ندارد که هیچ‌کدام از این‌ها به واقعیت بپیوندند.
در صحنه‌هایی که دامون با سایر خدمه ارتباط برقرار می‌کند، او به‌صورت زمان-حقیقی پیام‌ها را خوانده و تایپ کرده و می‌فرستد. درحالی‌که باید چند دقیقه تأخیر بین ارسال و دریافت تماس وجود داشته باشد.
فیلم کلاً از خطرات تشعشع در فضا طفره می‌رود و به‌طور تلویحی نیز به خطر ابتلا به سرطان که در کمین فضانوردان است اشاره نمی‌کند. حتی پس از بازگشت به زمین.
ضمناً، لازم به ذکر است که ناسا هنوز در حال کار روی راکت‌هایی است که قرار است فضانوردان را به مریخ برساند و اولین پرواز سرنشین دار برای سال ۲۰۲۳ زمان‌بندی شده است.
کامیل آلین از دفتر علمی برنامه ایستگاه فضایی بین‌المللی گفته:
من فکر می‌کنم واقعیت این است که حتی اگر تمام این فناوری‌ها آماده باشند و حتی اگر کپسول اوریون به طرز معجزه‌آسا همین فردا آماده شود. هنوز نمی‌توان مجوز پرتاب داد. چون بدن انسان هنوز برای سفر به مریخ آماده نیست.
اما جان لاگسدون، متخصص سیاست‌گذاری فضایی گفته که انتظار دارد این داستان الهام‌بخش جوانان برای کار برای رسیدن به آنجا باشد. او گفته:
من فکر می‌کنم حرف آخر کتاب و همچنین فیلم این است که بله، ارزش انجام دادنش را دارد.
خیلی جالبه که هنوز نرفتیم به یه کره بقل دستمون
خیلی جاللب
کل مطلب زیبا بودش
دستتون درد نکنه
خیلی مقاله خوبیه اما اسم بازیگر مت دامون نیست، مت دیمن هستش
ممنون، اتفاقاً احساس کردم جور در نمیاد… در مقالات بعدی حتماً اصلاح می‌کنم