آیا می‌توان آب روی سطح مریخ را نوشید؟

سال‌ها دانشمندان بر این باور بودند که زمین تنها سیاره منظومه شمسی است که آب دارد و از این لحاظ منحصر به‌فرد است. خب، هرچه بیشتر جستجو می‌کنیم بیشتر متوجه می‌شویم که در حال زندگی در یک منظومه خیس و آب کشیده هستیم! سروکله آب تقریباً روی هر جرمی در محله کوچک کیهانی ما پیدا می‌شود. هفته گذشته ناسا اعلام کرد که روی سطح مریخ آب بصورت مایع جریان دارد. یکی از رایج ترین سوالاتی که در ارتباط با این خبر طرح شده این است که آیا این آب را می‌توان نوشید؟ جواب کوتاه به این سوال «بله» است. اما اگر کنجکاوید بدانید چطور و چرا، با ما همراه باشید…

بله، می‌توان نوشید، اما داستان کمی پیچیده‌تر از این است. هم اکنون، می‌دانیم آب واقعاً روی سطح مریخ «جریان» (مثل رودخانه) ندارد، بلکه نشت می‌کند (زهش می‌کند)، یعنی چیزی مانند خاک خیس را تجسم کنید. طبق اطلاعات کاوشگر کنجکاوی و مریخ‌پیماهای متعدد دیگر،  خاک مریخ مملو از یک نوع نمک آبدار (هیدراته) به‌نام پرکلرات است. به‌واسطه وجود این نمک‌ها است که آب توانسته در شکل مایع وجود داشته باشد.

در شرایط بسیار خشن مریخ، آب خالص به‌هیچ وجه حتی یک لحظه نمی‌تواند بصورت مایع روی سطح مریخ دوام بیاورد. حل شدن نمک موجود در خاک مریخ در آب باعث تغییر دمای ذوب و جوش آب شده و به آن اجازه می‌دهد که مدت بیشتری در فاز مایع بماند. فضانوردان آینده که در مریخ کار و زندگی خواهند کرد، نمی‌توانند آب شور مریخ را که اکنون روی سطح آن می‌بینیم بنوشند. در عوض، باید به‌دنبال یافتن منشأ این آب باشیم تا ما را به‌سمت منبع آب آشامیدنی هدایت کند.

ما اکنون درباره مریخ بیشتر از هر جرم دیگر منظومه شمسی اطلاعات داریم (به‌جز زمین)، چرا که نیم قرن مشغول مطالعه آن بوده‌ایم. در نتیجه، دانشمندان درک نسبتاً خوبی از اینکه داخل مریخ چگونه است، دارند. ما همچنین می‌دانیم که در قطبهای مریخ زیر لایه یخ خشک (یخ کربن دی‌اکسید) کلاهک‌های قطبی آب منجمد وجود دارد. خاک مریخ به‌طرز باور نکردنی مرطوب است و مملو از عناصری مانند کربن، هیدروژن، فسفر، گوگرد، اکسیژن و نیتروژن است.

به‌گفته جیم گرین، سرپرست شاخه علوم سیاره‌ای ناسا، کلید یافتن آب آشامیدنی در مریخ، پیدا کردن سفره آب شیرین زیرسطحی است. بر اساس اطلاعاتی که تاکنون جمع‌آوری شده، می‌دانیم که چنین منابعی وجود دارد، اما مطمئن نیستیم که چقدر گسترده هستند و اینکه دقیقاً کجا هستند. گرین گفته، بهترین شانس ما برای شناسایی مکان این سفره‌های آب، مریخ‌نورد سال ۲۰۲۰ است. این مریخ‌نورد مجهز به رادار نفوذکننده در زمین، اطلاعاتی از ساختار زمین‌شناسی مریخ با رزولوشنی در مقیاس سانتیمتر تهیه کند. این رادار که به نام تصویربردار راداری برای آزمایش زیرسطحی مریخ (RIMFAX) نامگذاری شده، یک محصول نروژی است که به‌ما خواهد گفت که محل سفره‌های آب زیرسطحی کجاست و همچنین اطلاعاتی در مورد ساختار زمین-شناختی مریخ در اختیار دانشمندان قرار خواهد داد.

در حالی که فعلاً باید یک محل رسمی برای فرود این کاوشگر روباتیک تعیین شود، دانشمندان باید انتخابی محتاطانه انجام دهند. مریخ‌نورد سال ۲۰۲۰ مجهز به یک مولد ترموالکتریک رادیوایزوتوپ است (مانند مریخ‌نورد کنجکاوی) که در واقع یک منبع توان هسته‌ای است. کاوشگرهای مریخ مجاز نیستند که در هرجای مریخ پرسه بزنند؛ یک سری خطوط قرمز واضحی در مورد اینکه کجا می‌توانند بروند و کجا نمی‌توانند، وجود دارد. از آنجا که مریخ‌نورد ۲۰۲۰ متکی بر توان هسته‌ای خواهد بود، لازم است در محلی عاری از هرگونه شرایط احتمالی مساعد حیات یا آب مایع فرود بیاید. این یک اقدام احتیاطی است تا در صورت فرود ناموفق (سقوط)، منطقه‌ای را که بالقوه می‌تواند دارای حیات باشد آلوده به مواد رادیواکتیو نکند.

مریخ‌نورد ۲۰۲۰ نه‌تنها ما را به‌سوی منابع آب رهنمون خواهد کرد، بلکه فناوری‌های موردنیاز برای مأموریت‌های سرنشین دار آینده را نیز (البته در مقیاسی کوچک‌تر) به بوته آزمایش خواهد گذاشت.

[su_button url=”http://www.iflscience.com/space/can-you-drink-water-mars” target=”blank” background=”#159f84″]iflscience[/su_button]