منوچهر یکتایی نقاش و شاعر ایرانی است و همچنین از پیشگامان نقاشی معاصر ایران محسوب می‌شود. او در آثارش به قید و بندها محدود نمی‌شود و آثاری بی تکلف دارد. در ادامه به زندگی او نگاهی می‌اندازیم و سپس به نقد آثار منوچهر یکتایی می‌پردازیم.
منوچهر یکتایی در سال 1301 در تهران به دنیا آمد و تا 22 سالگی ساکن ایران بود. در دانشکده هنرهای زیبا تحصیل می‌کرد، اما آن را نیمه کاره رها کرد و به خارج از ایران سفر کرد. در مدرسه عالی هنرهای زیبای بوزار در رشته نقاشی تحصیل کرد. سپس به آمریکا رفت. در آنجا در کنار هنرمندانی مثل ویلیام دکونینگ، جکسون پولاک، بارنت نیومن و فرانس کلاین نقاشی را ادامه داد.
یکتایی اولین نمایشگاه انفرادی خود را در سال 1327 در وودستاک نیویورک برگزار کرد و آثارش مورد توجه قرار گرفتند. لئو کاستلی او را با باشگاه خیابان هشتم نیویورک آشنا کرد و به هنرمندانی مثل مارک روتکو معرفی کرد. سپس در شهرهایی مثل واشینگتن، شیکاگو و بالتیمور نمایشگاه خود را برپار کرد. آثارش آنقدر استقبال شدند که موزه هنرهای مدرن نیویورک یک تابلو و دو طرح از او خرید.
یکتایی در تمام این سال‌ها شعر هم می‌سرود. البته او ابتدا شاعر بود و بعد به نقاشی روی آورد. حتی در دهه بیست شمسی برخی از اشعارش در مجلات آن دوره چاپ شدند. بنابراین در تمام سال‌هایی که به نقاشی اشتغال داشت سرودن شعر را هم ادامه داد. مهم‌ترین شعر یکتایی «فالگوش» نام دارد که در بازه زمانی یازده ساله سروده شد. در سال 1348 این شعر با مقدمه‌ای از ابراهیم گلستان در ایران منتشر شد.
یکتایی در دهه‌های بعد در کشورهای مختلف و گالری‌هایی مثل گالری پویندسکتر نیویورک، سمیا هوبر زوریخ، پیکدیلی لندن، الاین بنسون بریج‌همپتون نیویورک و گالری زند تهران نمایشگاه برگزار کرد. در سال 1397 مجموعه آثار منوچهر یکتایی به وسیله گالری اسمیت دیویدسون در آرت فر زونا ماکو مکزیک به نمایش درآمد.
منوچهر یکتایی (manoucher yektai) در آثار خود هنر مدرن غرب را با فرهنگ شرق ترکیب می‌کند و تمرکز او بر طبیعت بی جان است. در نقاشی‌های منوچهر یکتایی رنگ‌های درخشان و حجیم استفاده شده و رد قلم مو در آثارش پیداست. همین نوع خاص رنگ گذاری او را در زمره نقاشان سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی و مکتب نیویورک قرار داده است.
هر چند بیشتر آثار او طبیعت بی جان هستند، اما در آثار او فیگور، پرتره و منظره هم دیده می‌شوند. با این که در آثار یکتایی، برخلاف هم دوره‌ای‌هایش، دغدغه‌های میهن طلبی و درد بشری دیده نمی‌شود، اما به خوبی می‌توانیم رد و نشان فرهنگ ایرانی و هنر شرقی را در آثار او ببینیم.
یکتایی پس از رفتن به فرانسه و سکونت در نیویورک تحت تأثیر فضای آزاد و الهام بخش پاریس به نقاشی‌های مدرن و آبستره و رویکرد آزاد روی آورد. در نهایت به نیویورک رفت و فضای شلوغ و پرهیجان نیویورک دوره جدیدی را در زندگی هنری او شکل داد.
در آثار این دوره می‌توان هیجان و جنبش ناشی از تغییر نگرش او را خوب حس کرد. با این وجود می‌توان رد پای هنر شرقی را در تمام آثار او خوب حس کرد و شاید همین مضمون توانسته شالوده اصلی آثار او باشد و به آن‌ها انسجام ببخشد. به همین دلیل است که تاماس مک‌اِولی، منتقد و پژوهشگر آمریکایی، یکتایی را نقاشی زاده فرهنگی چند رگه توصیف می‌کند. در اواخر دهه 1950 میلادی طی یک نمایشگاه گروهی در گالری استیل، آثار او در کنار آثار نقاشانی مثل دکونینگ، پولاک، نیومن و کلاین، به نمایش درآمد.
منوچهر یکتایی هنرمند در آبان سال 1398 در نیویورک از دنیا رفت. پس از مرگ او مجموعه از آثارش با عنوان «ریشه‌ها» در گالری آریا و سپس با عنوان «شب، روز توست» در ساتبیز لندن ارائه شد. در سال 1400 آرت فر اسکپو شیکاگو آثار او را به نمایش گذاشت. نمایشگاه دیگری با عنوان «نقاشی‌های منوچهر یکتایی» توسط گالری کارما نیویورک برپا شد.
در این مقاله درباره آثار منوچهر یکتایی و سبک او صحبت کردیم. اگر دوست دارید درباره زندگی نامه منوچهر یکتایی بیشتر بدانید به بخش هنرمندان وبسایت درز مراجعه کنید.
