وقتی عاشق بازی‌های کامپیوتری یا در اصطلاح گیمینگ باشید، بازی بدون کرش و لگ، خنک ماندن سیستم و روانی آن برایتان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. به‌خصوص اگر بازی‌های آنلاین انجام می‌دهید و استریم‌های آنلاین داشته باشید. داشتن یک مادربرد گیمینگی که بتواند چنین ویژگی‌هایی برایتان ایجاد کند، ضروری است. یکی از موارد فنی که باید در مادربرد های گیمینگ به آن توجه کنید، بررسی VRM یا ماژول‌های تنظیم‌کننده ولتاژ قطعات است. ما در این مقاله سعی کرده‌ایم تا نقش مدارهای VRM در اورکلاکینگ (افزایش عمدی سرعت قطعات) و پایداری سیستم‌های گیمینگ را با زبان ساده برای شما شرح دهیم. با آگاهی از این اصول ساده فنی بهتر می‌توانید مادربرد های مناسب برای اجرای بازی‌های مورد علاقه‌تان را بیابید.
VRM مخفف عبارت Voltage Regulator Module و به معنای ماژول تنظیم‌کننده ولتاژ است. وظیفه VRM در مادربرد گرفتن جریان مستقیم (DC) از منبع تغذیه (PSU) و تبدیل آن به ولتاژهای کمتر برای استفاده قطعاتی مانند CPU، GPU و RAM است. منبع تغذیه معمولاً ولتاژهایی مانند 12 ولت، 5 ولت و 3.3 ولت را تأمین می‌کند، اما CPU به ولتاژ پایین‌تری نیاز دارد که اغلب بین 1.0 ولت تا 1.3 ولت است. نقش VRM به عنوان یک مبدل باک DC-DC این است که این ولتاژ را کاهش داده و یک منبع تغذیه تمیز، کارآمد و قابل‌اعتماد برای این قطعات پرمصرف فراهم کند.
بدون VRM، این قطعات حساس به‌درستی کارنکرده یا حتی به دلیل گرم‌شدن بیش از حد آسیب می‌بینند. VRM نوسانات ولتاژ را تثبیت می‌کند و یک منبع تغذیه ثابت برای آنها تأمین می‌کند. VRM مادربرد عموماً از مجموعه‌ای از قطعات زیر است:
گاهی اوقات برای افزایش بهره‌وری قطعات در مادر برد به‌خصوص در سیستم‌های گیمینگ، نیاز به افزایش عمدی سرعت قطعاتی مانند CPU فراتر از تنظیمات کارخانه داریم. این فرایند معمولاً با افزایش ولتاژ انجام می‌شود و نیازمند VRM قوی و خنک‌کننده مناسب برای پایداری سیستم است.
در قسمت قبل گفتیم که اورکلاکینگ فشار بیشتری به VRM وارد می‌کند. با این افزایش ولتاژها و سرعت کلاک در UEFI/BIOS روی VRMها و سایر قطعات مادربرد فشار مضاعفی وارد می‌شود و در نتیجه نیاز به توان بیشتری و البته تولید گرمای بیشتری است.
یک VRM با کیفیت با ایجاد یک منبع تغذیه پایدار و افزایشی، یک اورکلاکینگ ایمن و تأثیرگذاری را برای سیستم ایجاد می‌کند. هر چه کیفیت VRM بیشتر باشد بهتر می‌توان پایداری سیستم را افزایش داد به‌خصوص هنگام اورکلاکینگ چون VRM باید بتواند ولتاژ پایدار و کافی را تأمین کند تا از ناپایداری، خاموشی ناگهانی یا آسیب سخت‌افزاری جلوگیری شود.
VRM مسئول تأمین برق مورد نیاز به قطعات مادربرد و سیستم است و اطمینان می‌دهد که توان تحویلی به قطعات کاملاً قابل‌اعتماد و بدون مشکل است. این تحویل توان پایدار برای اینکه هنگام بازی‌کردن سیستم عملکرد ثابتی داشته باشد باید توان پایداری را تحویل بگیرد تا از خطر خرابی و افت فریم جلوگیری کند.
این جاست که یک VRM خوب از تقاضاهایی با توان بالا پشتیبانی کرده و موجب اجرای روان بازی‌های مدرن و پرمصرف می‌شود. کیفیت پایین یا VRM ناکافی منجر به بی‌ثباتی ولتاژ، گرم‌شدن بیش از حد، کاهش عملکرد (throttling) یا حتی خرابی قطعات خواهد شود.
VRM ای که قابل‌اعتماد باشد از قطعات ارزشمند شما در برابر نوسانات برق، افت ولتاژ و گرمای بیش از حد محافظت می‌کند. با تأمین برق تمیز و پایدار، استرس روی CPU، GPU و RAM کاهش یافته و طول عمر آنها هم افزایش می‌یابد.
بله، VRM ضعیف یا طراحی ضعیف VRM باعث مشکلات فنی مانند خرابی‌های تصادفی سیستم و ایجاد صفحه‌های آبی مرگ (BSOD) می‌شود. وقتی مادر برد گیمینگ دارای VRM ضعیف باشد، بی‌ثباتی ولتاژ در هنگام اورکلاک رخ می‌دهد. این مشکل وقتی در حال اجرای بازی‌های سنگین هستید بیشتر خود را نمایان می‌کند. اگر VRM نتواند با تقاضای توانی مورد نظر سیستم همراهی کند، باعث گرم‌شدن بیش از حد، کاهش عملکرد، سوختن قطعات جانبی، خرابی یا BSOD می‌شود.
مادربردهای رده‌بالا معمولاً دارای طراحی‌های VRM قوی‌تری نسبت به مادربردهای رده‌پایین هستند. این طراحی‌ها شامل راهکارهای خنک‌کنندگی بهتر، قطعات کارآمدتر و سیستم‌هایی با تحویل توان بالاتر است.
در مادربردهای رده‌بالا این طراحی‌ها، ولتاژ پایدارتری ایجاد کرده و کارایی سیستم را افزایش می‌دهد. در مقابل برخی از مادربردهای ارزان‌تر این کار را با اضافه‌کردن خازن‌های ژاپنی و طراحی با فاز بالا انجام می‌دهند. مادربردهای ارزان‌تر با قطعات برق ارزان‌تر و تنظیمات VRM ضعیف‌تر هنگام بازی‌های سنگین برای اینکه با تقاضای توان CPUها و قطعات پرمصرف تحت بار همراه شوند، با مشکل مواجه خواهند شد. وقتی دارای پردازنده‌های رده‌بالاتر باشید، این قطعات به‌خوبی با مادربردهای رده‌بالاتر جفت می‌شوند. این مادر بردها برای مدیریت نیازهای توانی‌شان از VRM قوی‌تری استفاده می‌کنند.
وقتی که جریان از قطعات VRM مثل ماسفت‌ها عبور می‌کند، گرما تولید می‌کند. هنگام اورکلاکینگ، با افزایش تقاضای توان و بار، VRM هم مجبور است تا سخت‌تر کارکرده و در نتیجه ایجاد گرمای بیشتری کند.
VRMهای خوب گرمای کمتری تولید می‌کنند، اما برای کنترل گرما، داشتن خنک‌کننده مناسب خیلی مهم است. اگر VRM خنک نشود، دچار داغی مفرط شده و قطعات آن می‌سوزد. مثلاً گرمای VRM پردازنده بدون خنک‌کننده تا 100 درجه و VRM کارت گرافیک تا 120 درجه می‌رسد. این گرمای زیاد باعث از کار افتادن شده و برق کافی به CPU و GPU نمی‌رسد. هنگام اورکلاک سیستم، VRM با داشتن قطعات خنک کننده زیر این گرما را کنترل می‌کند:
در سیستم‌های خیلی قوی مثل بعضی کارت‌های گرافیک، حتی از خنک‌کننده مایع هم استفاده می‌شود.
مادربردی که VRM قوی و مستحکمی داشته باشد اورکلاکینگ ایمن و مؤثر خواهد داشت. وقتی اورکلاکینگ رخ می‌دهد فشار زیادی بر VRM اعمال می‌کند. یک VRM قوی، با فازهای کافی، قطعات با کیفیت بالا و خنک‌کننده مؤثر، می‌تواند منبع تغذیه پایدار و افزایشی مورد نیاز را برای حفظ پایداری سیستم وقتی که تحت فشارهای عملیاتی بالاتر و بارهای حرارتی است، فراهم کند.
به‌خاطر داشته باشید، مادربردهایی که فاقد خنک‌کننده VRM کافی یا دارای تنظیمات VRM ضعیف‌تر باشند، هنگام اورکلاک به‌خصوص با پردازنده‌های پرمصرف، دچار بی‌ثباتی و مشکلات فنی متعدد می‌شوند. برای اورکلاکینگ ایمن و بدون دردسر، انتخاب و خرید مادربرد گیمینگ با مدار VRM قدرتمند یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید مدنظر قرار دهید.
وقتی یک VRM کارآمد در مادر برد داشته باشید بهره‌وری کلی توان سیستم شما بالا می‌رود. VRM با تنظیم و تطبیق دقیق ولتاژ مورد نیاز قطعات، اتلاف توان را کاهش داده و انرژی را به‌خوبی در مادر برد تقسیم می‌کند. این کار یعنی کاهش مصرف انرژی کلی سیستم، به‌خصوص اگر تحت بارهای متغیر در طول بازی قرار می‌گیرید.
در مقابل قطعات VRM نامناسب، به‌ویژه هنگام گرم‌شدن مادر برد، توان سیستم را کاهش، به طرز وحشتناکی مصرف برق را افزایش داده یا مصرف انرژی را بسیار نامتناسب می‌کند.
در بازار قطعات کامپیوتر برای تعیین یک VRM با کیفیت اغلب تعداد فازهای آن را در نظر می‌گیرند، اما کیفیت VRM چیزی بیش از تعداد فازها است. اگر می‌خواهید یک VRM با کیفیت خوب داشته باشید، توجه به نکات زیر را از دست ندهید:
مدار VRM جز مهمی از مادربرد گیمینگ است. کیفیت بالای VRM، تغذیه پایدار CPU و قطعات سیستم را تضمین می‌کند و موجب می‌شود تا هنگام بازی عملکرد روانی داشته باشید و هم طول عمر سیستم را افزایش دهید. VRM قوی در سیستم‌های گیمینگ هنگام اورکلاک از ناپایداری و آسیب جلوگیری می‌کند. اگر قصد خرید مادربرد گیمینگ را دارید؛ حتماً به تعداد فازها، خازن‌ها و چوک‌های VRM توجه کنید تا تجربه گیمینگ بی‌نقصی را داشته باشید.
