زندگی فرازمینی در ناهید؟ شواهد جدید چه می گوید؟

اگر احساس تنهایی می کنید، آرامش خود را حفظ کنید و به خاطر داشته باشید که موجودات زنده کوچک بی شماری وجود دارند که دهها هزار پا بالای سر شما شناور هستند. و از آنجا که دانشمندان هر روزه به اطلاعات بیشتری در مورد این زندگی فرازمینی و چگونگی تعامل آن با سطح زمین دست می یابند، این سوال برایشان پیش می آید که چقدر تصور زندگی های مشابه ورای ابرهای ناهید و حتی دنیاهای عجیب تر می تواند سخت و غیرقابل قبول باشد.

جو زمین مملو از میکروب است. آیا می توان زندگی فرازمینی در دنیاهای دیگر فکر کرد؟

دیوید اسمیت محقق زندگی در جو در مرکز تحقیقات Ames ناسا در کالیفرنیا در یک میزگرد که در 14 دسامبر در اجلاس پاییزی سالانه اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا برگزار شد، اظهار داشت:

“ما انسانها واقعاً ساکنین زیرین یک اقیانوس جوی در بالای سر خود هستیم و واقعاً نمی دانیم که مرز بیوسفر زمین چه ارتفاعی متوقف می شود. به نظر می رسد تقریباً در هر جایی که با فضاپیماها و بالن های ناسا نمونه برداری کنیم، ردپای حیات میکروبی را می توان مشاهده کرد.”

باور کنونی این است که زندگی در جو زمین کاملاً میکروبی و یک امر موقتی است، و بیشتر از اینکه یک اکوسیستم مستقل باشد ارتباط مستقیمی با زندگی در سطح زمین دارد. ارگانیسم های ریز و مقاوم در جایی که جو زمین با این سیاره روبرو می شود در لایه های پایینی جو، بر اثر یک انتقال سبک به یک مسیر انحرافی منتقل می شوند.

کوین دیلون، داوطلب دکترای میکروب شناسی دانشگاه راتگرز در جلسه هیئت منصفه گفت: “براساس آنچه ما می دانیم، همه چیز در جو فقط حرکت می کنند. میکروب ها سفر می کنند و از جو مانند یک بزرگراه استفاده می کنند و به طور خاص می توانند بر ابرها سوار شوند.” دیانا جنتری، دانشمند Ames ، در این جلسه گفت:

 “میکروب ها در انتها در دو لایه جو قرار می گیرند. در تروپوسفر پایینی، میکروب ها بیشتر باید با خطر خشک شدن مقابله کنند. جذابیت ابرها از همین رو است. اگر در جو شما را معلق کنند، این خطر شما را تهدید می کند که آب بدن خود را با سرعت زیادی از دست بدهید. بنابراین ابرها در سطوح پایین گزینه خوبی هستند؛ آنها مانند مخازن آب متحرک هستند که می توانند هنگام انتقال به اطراف، شما را مرطوب نگه دارند. در تروپوسفر حتی برخی از میکروب ها ممکن است به صورت کاملا طبیعی زنده بمانند.”

در همین حین، زندگی در یک سطح بالاتر، یعنی در استراتوسفر سخت تر باید با شرایطی که خشک تر و حتی اسیدی است، مقابله کند. در اینجا میکروب ها معمولاً حداقل باید به حالت غیر فعال فرو بروند و پس از بازگشت به سطح زمین می توانند از آن حالت خارج شوند. و البته برخی می میرند و برخی قبل از اینکه به جو منتقل شوند، از بین می روند.

حتی در بهترین شرایط به نظر نمی رسد که میکروب های جوی کاری بیشتر از زنده ماندن بتوانند بکنند. اسمیت گفت:

“ما واقعاً تازه درك كرده ايم كه ميكروارگانيسم هاي سطح زمين چگونه به جو وارد مي شوند، چه مدت در هوا باقي مي مانند و  هنوز نمی دانیم آيا از نظر فعاليت، رشد و توليد مثل كاری مي كنند يا نه، ما در جو زمین کارهای بیشتری داریم که باید انجام دهیم.”

اما همانطور که کشف چاه های گرمابی در شکاف های گرم کف اقیانوس باعث برانگیختن رویاهای اخترزیست شناسی درباره ی زندگی در اعماق اقیانوس های پنهان قمرهای یخی شد، اکنون دانشمندان نیز در شگفتند که آیا انتهای عجیب و غریب زندگی جوی بر روی زمین می تواند الگویی برای تعیین این موضوع باشد که موجودات زنده دیگری در جایی از این زنجیره از جهان سنگی که منظومه شمسی می نامیم، وجود داشته باشند.

زندگی در منظومه شمسی

مطمئناً به دلیل عدم اطمینان در مورد زندگی در جو زمین، آنها فقط در جوهای فراتر از زمین تکثیر می شوند. یکی از محدودیت های اصلی این است که اگرچه ما به خوبی می دانیم سطح زمین بهشتی است که میکروب ها می توانند ماجراجویی بزرگ خود را در آن انجام دهند، اما سایر مناطق سیاره ای منظومه شمسی اگرچه ممکن است در گذشته های دور بسیار قابل سکونت بوده باشند، به طور حتم یا به احتمال زیاد حالا خصومت زیادی با زندگی و ادامه حیات دارند. به عنوان مثال جذابیت جایی مانند ناهید به عنوان مقصدی برای زندگی در جو به این است که برخی دانشمندان اظهار داشتند قطرات مایع حدود 30 تا 37 مایل (48 تا 60 کیلومتر) بالاتر می توانند به عنوان یک پناهگاه در محیطی اسیدی و گرم ناهید فعالیت کنند.

این سختی به این معناست که در دنیاهایی مانند ناهید یک موجود زنده باید برای بقای خود همیشه در جو بماند نه همچون زمین که آزادی بسیار بیشتری دارند. و این ماندگاری بدین معناست که آیا آن فضاهای خالی نیاز به پر کردن دارند یا نه. فضاهایی که دانشمندان درمورد تکثیر میکروب ها در ارتفاع از آن ها صحبت کردند.

گانتری خاطرنشان کرد: “جاذبه به طور مداوم برخی از میکروب های فرضی را از یک لایه دنج و راحت می رباید. وی ادامه داد: یک چالش برای زندگی که منحصر به زندگی در جو است این است که چون شما شناور هستید، مدام مقداری از زندگی خود را که در آن بالا ست، فقط به دلیل تداوم جاذبه در گذر زمان از دست می دهید. برای اینکه زندگی برای طولانی مدت در جو پایدار بماند، باید بتواند با سرعت کافی تولید مثل کند تا این خسارات را جبران کند.”

بعد از آن، مسئله آب وجود دارد. ابرهای زمین خاص هستند: آن ها تنها ابرهای مدرن جوی در منظومه شمسی هستند که عمدتا از بخار آب ساخته شده اند و همین امر باعث شده که آنها از میان بقیه ابرهایی که دانشمندان می شناسند، نوید بیشتری برای زندگی به ارمغان بیاورند. ابرهای ناهید چطور؟ اسید سولفوریک دارند. مریخ دی اکسید کربن دارد. قمر نپتون-تریتون- ابرهای نیتروژن دار دارد. همه آنها جذاب هستند، اما فقدان آب یک مانع واقعی است.

جنتری گفت: “یکی از موضوعات اصلی در نجوم شناسی مسئله آب است زیرا برای حیاتی مانند آنچه در زمین وجود دارد، آب یک نیاز اصلی است. از آنجا که این ابرها بر پایه آب نیستند، به همین دلیل ابرهای جالبی نیستند.”

کمی آن طرف تر

درست همانطور که زمین به عنوان الگویی برای سایر جهان های منظومه شمسی عمل می کند، همسایه ما نیز الگوهای کهنی برای جهان های فراتر از ستاره ما ارائه می دهد. جایی که زمین صحنه زندگی روزانه ماست و سیارات دیگر مقصد سفینه های فضایی پیچیده هستند، سیارات فراخورشیدی بیشتر شبیه لکه هایی هستند که در مشاهدات نجومی در برابر ستاره هایشان نقش بسته اند. و مشخص است که کشف حیات جوی حتی در کره زمین می تواند چالش برانگیز باشد. اسمیت بیان کرد:

“هر زمان که در میان ابرها پرواز می کنیم و مجموعه های ابر آبی ایجاد می کنیم، این سیگنال قوی زندگی از زمین را دریافت می کنیم. اما نمی توانیم از دور آن را اندازه گیری کنیم. ما می دانیم که راز زندگی در آن ابرها است، اما هیچ ابزاری نداریم که به اندازه کافی حساس باشد تا بدون اینکه ابرهای آبی را جمع کند، این مسئله را تشخیص دهد.”

بنابراین انتظار نداشته باشید که دانشمندان به این زودی ها در مورد زندگی جوی در جهان های دیگر بیانیه ای اعلام کنند. نوآم ایزنبرگ، دانشمند سیاره ای در آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز در مریلند گفت:

“اثبات یا فهم اینکه یک سیاره فراخورشیدی یک دنیای زنده است بسیار دشوار است. اما منتظر خبرهای شگفت انگیز باشید. وی ادامه داد: اگر احتمال زندگی در ناهید وجود داشته باشد، پس احتمالاً شانس زندگی در جهان های مشابه ناهید نیز در جاهای دیگر وجود دارد. اگر روی زمین زندگی وجود دارد، پس احتمالاً فرصتی برای زندگی در جهان های مشابه زمین در جاهای دیگر نیز وجود دارد.”

نظر شما درباره حیات فرازمینی چیست؟ آیا حیات فرازمینی وجود دارد؟ اگر وجود دارد، آیا فقط منحصر به موجودات میکروارگانیسمی ست یا موجودات هوشمند را هم دربر می گیرد؟