ارمنستان اولین کشوری است که دین مسیحیت را پذیرفت. این کشور کلیساهای زیادی دارد که بسیار دیدنی هستند. ارمنستان و تور ارمنستان یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان و اولین کشوری است که در سال ۳۰۱ میلادی دین مسیحیت را به‌عنوان دین رسمی کشورش پذیرفت. صومعه‌های هزارساله این کشور معمولاً بر ارتفاعاتی با مناظر فوق‌العاده دیدنی بنا شده، تا انگیزه تسخیر آن‌ها برای دشمنان کمتر شود. ارمنستان همچنین با بیش از ۴۰۰۰ صومعه و کلیسا، به‌عنوان سرزمین کلیساها شناخته می‌شود.
۱. صومعه خور ویراپ (Khor Virap Monastery)
جای تعجب نیست که خور ویراپ یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ارمنستان باشد. منظره زیبای کوه آرارات در پس‌زمینه دورنمای آن، چشم‌انداز فوق‌العاده زیبایی به این صومعه بخشیده است. برخی معتقدند کوه آرارات در گذشته این صومعه را از شر آسیب زلزله‌ای مهیب مصون داشته است.
به گزارش سفر باتو ، اعتقاد بر این است که سنت گریگور روشنگر، به دلیل موعظه مردم ارمنستان به آیین‌های مسیحیت در این سیاه‌چال در ۷ تا ۸ متر زیر زمین زندانی شده بود. وقتی پس از ۱۳ سال به سراغ او رفتند، وی را به طور معجزه‌آسایی زنده یافتند و مشخص شد دختری مسیحی در تمام این سال‌ها به طور مخفیانه برای او نان می‌برده است.
توصیه: برای آنان که دچار عارضه کلاستروفوبیا (هراس از خفه شدن) هستند، بازدید از این سیاه‌چال توصیه نمی‌شود. بالا و پایین رفتن از نردبان‌های عمودی این سیاه‌چال کمی دشوار است.
۲. صومعه نوراوانک (Noravank Monastery)
این صومعه به خاطر بنای دوطبقه کلیسایش مشهور است. برای ورود به صحن اصلی کلیسا باید از طریق پله‌های سنگی باریک و تنگی که روی نمای بیرونی ساختمان قرار گرفته وارد شوید.
۳. کلیسای حواری ارمنی اچمیادزین (Echimiazin Armenian Apostolic Church)
این بنا اولین کلیسای جامع ارمنستان و قدیمی‌ترین کلیسای جامع در تمام دنیا است. متأسفانه کلیسای اصلی داخل آن، چند سالی است در دست بازسازی قرار گرفته است و گرفتن تصویری از آن امکان‌پذیر نیست. تصاویر زیر نمای ورودی این کلیسای جامع را نشان می‌دهد. این مکان همچنین دفتر مرکزی و دارای تولیت سایر کلیساهای ارمنستان بوده است. تصویر زیر نمایی زیبا از کلیسای اچمیادزین در فصل تابستان و پیش از بازسازی را نشان می‌دهد.
۴. ویرانه‌های زوارتنوتس (Zvartnots Ruins)
زوارتنوتس که با نام معبد ویرانه‌ها هم شناخته می‌شود از آثار باستانی ثبت شده در یونسکو است. این کلیسا اولین کلیسای مدور سه طبقه جهان است که در قرن ۶ میلادی بنا شد، اما سه قرن بعد زلزله از آن تنها ویرانه‌هایی بر جای گذاشت.
۵. صومعه گغارد (Geghard Monastery)
این بنا یکی از منحصربه‌فردترین و زیباترین کلیساهای ارمنستان در تور ارمنستان است. ورودی غار شکل این کلیسا در صخره‌ای سنگی کنده شده است. حفر این ورودی با امکانات محدود زمان‌های گذشته شگفت‌انگیز است. گغارد به معنای نیزه است و اشاره به نیزه‌ای دارد که گفته می‌شود پس از مصلوب شدن عیسی مسیح برای بررسی زنده‌بودن او، بر وی زده شد.
۶. صومعه سواناوانک (Sevanakvank monastery)
به گزارش سفر باتو ، بسیاری از مردم برای تماشای صلیب سنگی سبز رنگ زیبای این صومعه که از سنگ آهک ساخته شده، به تپه مجاور دریاچه سوان مراجعه می‌کنند. این صومعه در ابتدا برای کشیش‌هایی که مرتکب گناه شده بودند ساخته شده بود و از این رو در فاصله‌ایی به دور از شهرها واقع شده است.
۷. صومعه تاتو (Tatev Monastery)
این صومعه یکی دیگر از زیباترین صومعه‌هایی است که در ارمنستان می‌توان یافت.
زیبایی این صومعه در فصل تابستان دوچندان می‌شود. راه رسیدن به این صومعه در فصل زمستان خطرناک اما بسیار زیبا است.
۸. کلیسای جامع سنت گریگور لوساووریچ (St GrigorLusavorich)
این کلیسای جامع تازه تاسیس است و 6- 7 سال پیش ساخته شده‌است. این کلیسا در یادبود 1700 اُمین سالگرد ترویج و گسترش دین مسیحیت در ارمنستان و به یاد سنت گریگوری مبلغ مذهب مسیحیت در ارمنستان، ساخته شده‌است.
تماشای این کلیسا هم در صبح هم در شب توصیه می‌شود. صبح فضای داخلی و نمای کلیسا تماشایی‌ست و شب نورپردازی فضای بیرونی این کلیسا بر زیبایی آن افزوده.
۹. کلیسای اُدزون (Odzun)
آن‌چه که این کلیسا را از دیگر کلیساها متفاوت می‌کند سنگ‌های صورتی به کار رفته در آن است. بیشتر کلیساهایی که در ارمنستان هستند به رنگ‌های خاکستری و کلا تیره‌اند و رنگ صورتی همین کلیسا باعث شده حال و هوای متفاوتی داشته باشد.
۱۰. مجموعه مقدس ساناحین (Sanahin Complex)
ساناحین به‌خاطر گذرگاه‌های سرپوشیده‌ی سنگی‌اش بسیار مشهور است. این مجموعه سنگ‌هایی با نقش صلیب دارد که در حال حاضر بیش از 80 قطعه از این سنگ‌ها یافت شده و غنی‌ترین مجموعه را در بین دیگر کلیساها ساخته است. به این سنگ‌ها اصطلاحا خاچکارز گفته می‌شود. در هنگام بازدید از آن‌ها حتما به جزییات پیچیده روی سنگ‌ها دقت کنید.
۱۱. کلیسای زورآوور آستواتساتسین مقدس
این کلیسا به عنوان یکی از قدیمی ترین ساختارهای ایروان در قرن هفدهم ساخته شد، کلیسایی زیبا که بنای آن به کمک سنگ قرمز و سیاه توفا، نوعی مصالح مرسوم که به وفور در معماری ارمنستان مورد استفاده قرار می گیرد، مزین گردیده. در طراحی این کلیسا علاوه بر سنگ توفا از گچ بری های زینتی و چلپیا سنگ یا خاچکار استفاده شده است. چلیا سنگ یا خاچکار نوعی سنگی سنتی است که بر روی آن صلیب کنده کاری شده و در تمام طول تاریخ ارمنستان وجود داشته است.
تشخیص موقعیت این کلیسا با توجه به قرار گرفتنش در حیاطی احاطه شده با ساختمان های مسکونی کمی دشوار می باشد به بیانی دیگر این کلیسا در میان آپارتمان های سبک شوروی پنهان گردیده با این حال این کلیسا به عنوان گنجینه ای ارزشمند ارزش بازدید و دیدن را دارد و یکی از نقاط محبوب در این شهر به شمار می رود.
ساخت و ساز این کلیسا در محل قدیمی یک صومعه ویران شده و به اهتمام و پشتیبانی خیر معروف کجا پانوس کلانتر (Khoja Panos Kalantar) یکی از ثروتمندترین تجار ایروان ساخته شد. می توان از دیوار شمع های سوخته به عنوان یکی از جذاب ترین بخش های کلیسا نام برد، جاییکه مراجعه کنندگان در آنجا به عنوان یک سنت مقدس برای روح عزیزانشان شمع روشن می کنند. با توجه به اینکه کلیسا در ساعت 19 تعطیل می شود از این رو علاقمندان می توانند با پایین رفتن از پله ها از کلیسای کوچک سنت آنا (St. Ananias) که تا دیر وقت باز است نیز دیدن نمایند.
