بیماری آلزایمر؛ محرک جدیدی یافت شد…

ژن ApoE4 به عنوان اصلی‌ترین عامل بیماری آلزایمر و دیگر بیماری‌های ذهنی شناخته شده است. اما تحقیقات جدید، از حضور ژن جدیدی به نام TOMM40 و تاثیرات آن بر عملکرد مغز و بیماری‌های آن خبر داد. در ادامه با ترنجی همراه باشید.

ژن ApoE در تشکیل لیپوپروتئین‌ها، که مولکول‌های حامل پروتئین و چربی در خون هستند، نقش مهمی دارد. نسخه‌های ژنApoE، کمی باهم تفاوت دارند. E4 یکی از آن ژن‌ها بوده که با شدت و خطر ابتلا به بیماری آلزایمز رابطه‌ی مستقیم دارد. همچنین مطالعات نشان داده علاوه بر این، ژن ApoE4 که در ایجاد پلاک آمیلوئید موثر بوده، پروتئینی است که در بافت مغز بیماران مبتلا به آلزایمر یافت می‌شود.

این اطلاعات باعث شده، محققان را به این نتیجه برساند که ApoE4 عامل اصلی ایجاد بیماری آلزایمر است.

اما مطالعه‌ی جدید منتشر شده در پلوس وان این نتایج را تغییر داده و از تاثیرات ژن دیگری در آلزایمر بحث می‌کرد. این ژن اکسترا نام داشته و در اختلالات ذهنی و فراموشی نقش دارد.

این تحقیق توسط دانشمندان در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی(USC)  در لس آنجلس، با همکاری سایر محققان در دانشگاه منچستر در بریتانیا انجام شد. سرپرست تحقیقات، تالیدا ام آرپاونگ، یکی از اعضای هیئت علمی دانشکده روانشناسی ایالات متحده آمریکا می‌باشد.

به طور خلاصه می‌توان گفت ApoE4 به عنوان قوی‌ترین عامل ژنتیکی در کاهش درک شناختی، کاهش حافظه، بیماری آلزایمر، زوال عقل و سایر بیماری‌های ذهنی شناخته شده است. اما مطالعات اخیر نشان داد که ژن TOMM40 در مقایسه با ApoE4 تاثیر بیشتری بر حافظه‌ی کوتاه مدت داشته و باعث کاهش توانایی حفظ و به یادآوری اطلاعات جدید می‌شود.

حافظه و ژنتیک

پروفسور پرسکات و تیم تحقیقاتی‌اش مطالعه‌ای درباره دو حافظه کوتاه مدت و بلند مدت انجام دادند. او تفاوت این دو نوع حافظه را این‌گونه توضیح داد : وقتی اطلاعات یا دستورالعمل‌های خاصی به شما داده می‌شود، قادرید بلافاصله آن‌ها را تکرار کنید. توانایی یادآوری سریع مربوط به حافظه‌ی کوتاه مدت می‌باشد اما وقتی پس از گذشت چند ساعت یا چند روز بتوانید همان مطالب را دوباره به خاطر آورید یعنی اطلاعات در حافظه‌ی بلند مدت شما قرار گرفته‌اند.

محققان نحوه‌ی عملکرد این دو حافظه‌، تغییرات آن‌ها در طول زمان و عوامل موثر ژنتیکی بر آن‌ها را بررسی کردند.

پروفسور پروسکات و همکارانش نتایج آزمون حافظه‌ی کلامی را پس از انجام دو تست سلامت و بازنشستگی ایالات متحده (HRS)  و مطالعه پیری زودهنگام حافظه(ELSA)  ملی اعلام کردند. شرکت‌کنندگان قبلی مصاحبه را هر دو سال یکبار بین سال‌های 1996 تا 2012 انجام داده بودند و مصاحبه‌ی جدید در سال‌های 2002 تا 2012 انجام شد. در آزمون حافظه‌ی کوتاه مدت، 10 اسم برای شرکت‌کنندگان خوانده شد و آن‌ها باید بالافاصله هر 10 اسم را تکرار می‌کردند. در تست حافظه‌ی کوتاه مدت، پس از خواندن 10 اسم، 5 دقیقه به شرکت‌کنندگان زمان داده شد، در این مدت آن‌ها باید کار دیگری انجام داده و پس از گذشت 5 دقیقه لیست 10 موردی را به یاد بیاورند.

مقیاس صفر تا 10 برای رتبه‌بندی دو حافظه‌ی کوتاه و بلند مدت در نظر گرفته شده بود. پس از بررسی نتایج، اگر اختلاف زیاد بین نمرات دو حافظه در یک فرد وجود داشت، نشانگر وجود علائم بیماری آلزایمر در فرد و زنگ خطری برای بیماری‌های ذهنی بود. براساس توضیحات پروفسور پروسکات، افرادی که نمرات 10 و 5 را کسب کرده‌اند بیشتر از افرادی که نمرات 6 و 4 را داشته‌اند، در معرض خطر بیماری آلزایمر هستند. در این آزمون نمره میانگین شرکت‌کنندگان در تست حافظه کوتاه مدت 5.7 و در حافظه بلند مدت 4.5 بود. همه‌ی شرکت‌کنندگان از کشورهای اروپایی انتخاب شده بودند. در این آزمون خطر بیماری آلزایمر، دمانس و حافظه‌ی درکی شفاف‌سازی شده و افراد متقاعد شدند که این موضوع، مشکلی جدی است.

در مجموع 20،650 شرکت کننده در HRS و 11،391 شرکت کننده در ELSA، که همگی بیش از 50 سال سن داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند.

ژن TOMM40 به شدت در کاهش حافظه موثر می‌باشد

به طورکلی، دانشمندان 1.2 میلیون نسخه‌ی ژنتیکی را در ژنوم انسان، برای کشف ارتباط بین تغییرات ژنی و آزمایشات حافظه مورد بررسی قرار دادند. براساس نتایج تحقیقات، ژن  TOMM40، تنها ژنی است که به شدت در عملکرد حافظه‌ی بلندمدت و کوتاه‌مدت تاثیرگذار است. ApoE4 نیز بر حافظه موثر بوده اما در مقایسه با TOMM40 بسیار ضعیف‌تر می‌باشد. همچنین تاثیرات نسخه E3 از ژن  ApoE، بر کاهش حافظه در طی این تحققات آشکار شد. اما باید اشاره کرد که TOMM40 به طور مستقل از نسخه E4 ژن ApoE  ، باعث کاهش حافظه می‌شود.

پروفسور پروسکات افزود: یافته های ما نشان می‌دهد، ژن TOMM40 نقش ویژه‌ای در کاهش یادگیری کلامی به خصوص دربعد از 60 سالگی، دارد.

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که علت کاهش حافظه، پیچیده‌تر از چیزیست که ما فکر می‌کردیم. اکنون این سوال مطرح است که چرا بسیاری از یافته ها در مطالعات دیگر به ارتباط ApoE4 اشاره می‌کنند آیادلیل اصلی آلزایمر TOMM40 بوده و یا اثر ترکیبی از TOMM40 و ApoE4 منجر به آن می‌شود؟”

آلزایمر بیماری چالش برانگیزی است که دامن‌گیر افراد زیادی شده، محققان خاطر نشان کردند که باید درباره ارتباط بین ApoE3 و TOMM40 بیشتر مطالعه کرده و تاثیرات آنها بر حافظه و کاهش درک شناختی را بررسی کنند.

تاکنون شما نیز به عوامل موثر بر آلزایمر فکر کرده بودید؟