شرلوک هولمز با تصور اینکه اطلاعات را در بخش قصر حافظه ذخیره می کند، همه چیز را به خاطر می آورد. تکنیک حافظه شرلوک هولمز از یونان باستان سرچشمه گرفته است و محققان به تازگی دریافته اند که این تکنیک بر حافظه بلند مدت تاثیر شگرفی دارد.
بر اساس گزارش Live Science کسانی که از تکنیک حافظه شرلوک هولمز استفاده می کنند، اسم این روش را تکنیک هندسی نامگذاری کرده اند و در ذهن خود اطراف یک مکان آشنا مانند یک مسیر (یا قصر هولمز) حرکت می کنند. برای به خاطر سپردن اطلاعات، آن را در طول مسیر رها می کنند و بعد دوباره همین مسیر را برمی گردند و آن را بر می دارند. برای مثال، اگر با پارک مرکزی نیویورک کاملا آشنا هستید، تصور کنید که در پارک قدم می زنید؛ سپس کلمه کتاب را بر روی خانه قایقی رها کنید، کلمه بطری آب را در پیچ بعدی و سپس کلمه فضا را روی فوراه قرار دهید. وقتی که می خواهید کلمات را به یاد آورید، در ذهن خود تمام قدم هایی را که در پارک برداشته بودید به عقب برگردید.
بر اساس نتایج یک مطالعه، بهترین قهرمانان حافظه با استفاده از تکنیک حافظه شرلوک هولمز می توانند اطلاعات خیلی زیادی را مانند لیست کلمات، مجموعه اعداد و دسته بندی کارت ها را به خاطر بسپارند. اما مسابقات جهانی حافظه فقط حافظه کوتاه مدت را مورد سنجش قرار می دهد و مطالعات اندکی عملکرد مغز را در صورت استفاده از این تکنیک برای بهبود حافظه مورد بررسی قرار داده اند.
ایزابلا واگنر، نویسنده مطالعه جدید و دانشمند علوم عصب شناختی از دانشکاه وین گفت: «ما به راستی مجذوب این تکنیک شده ایم که چگونه چنین عملکرد خارق العاده ای از حافظه در مسابقات جهانی حافظه امکان پذیر است.»
واگنر افزود که تکنیک حافظه شرلوک هولمز یا روش هندسی از مکان ها و مسیرهای شناخته به عنوان داربست یا ساختاری برای جاسازی اطلاعات جدید و غیرمرتبط استفاده می کند. ترکیب دانش قبلی (مسیر آشنا) و اطلاعات جدید تکنیکی فوق العاده برای تقویت حافظه است.
واگنر و همکارانش برای ارزیابی روش هندسی، ۱۷ قهرمان حافظه را از میان ۵۰ حافظه برتر جهان در مسابقات حافظه و ۱۶ نفر دیگر که از نظر ویژگی هایی مانند سن و هوش با آن ۱۷ قهرمان شبیه بودند، انتخاب کردند. محققان از شرکت کنندگان خواستند که کلماتی را به طور تصادفی از فهرست کلمات بخوانند و در همان حین از مغز آن ها اسکن fMRI گرفتند. سپس، محققان به طور همزمان سه کلمه از لیست را به شرکت کنندگان نشان دادند و از شرکت کنندگان خواستند که به خاطر بیاورند که آیا این کلمات به همان ترتیب قبلی که قبلا خوانده بودند هست یا خیر.
در بخش دوم مطالعه، ۵۰ نفر را انتخاب کردند که قبلا هیچ تجربه ای از استفاده از تکنیک های حافظه ای نداشتند و ۱۷ نفر آن ها را به مدت ۶ هفته تعلیم دادند تا از تکنیک حافظه شرلوک هولمز استفاده کنند. بقیه شرکت کنندگان در دو گروه کنترل یا گواه بودند. ۱۶ نفر آن ها در گروه کنترل فعال بودند؛ یعنی اینکه از آن ها خواسته شد تا از تکنیک دیگری به نام تکنیک حافظه فعال استفاده کنند و ۱۷ نفر دیگر در گروه کنترل منفعل بودند؛ بدین معنی که هیچ آموزشی به آن ها داده نشد. از این شرکت کنندگان نیز مانند شرکت کنندگان قبلی خواسته شد تا همان کارها را انجام دهند و مغز آن ها قبل و بعد از آموزش از طریق fMRI اسکن شد. محققان از شرکت کنندگان خواستند تا ۲۰ دقیقه بعد و ۲۴ ساعت بعد از اسکن نیز کلمات را به یاد بیاورند.
همان طور که پیش بینی شده بود، شرکت کنندگانی که از تکنیک حافظه شرلوک هولمز استفاده کردند نسبت به شرکت کنندگانی که از روش دیگری استفاده بودند و یا از هیچ روشی استفاده نکرده بودند، حافظه بهتر با ماندگاری بیشتری داشتند. شرکت کنندگانی که از روش باستانی تعلیم دیده بودند اطلاعات در حافظه آن ها ماندگارتر بود، اما در مقایسه با گروه های کنترل تغییر خاصی در حافظه ضعیف آن ها دیده نشد ( یا حافظه کوتاه مدت آن ها که بعد از ۲۰ دقیقه کم رنگ شد).
افرادی که با تکنیک حافظه شرلوک هولمز تعلیم دیده بودند، بعد از ۲۰ دقیقه حدود ۶۲ کلمه را به خاطر آوردند، این در حالی است که افرادی که با روش دیگری آموزش دیده بودند تنها ۴۱ کلمه را به خاطر آوردند و گروهی که هیچ آموزشی ندیده بودند ۳۶ کلمه را به یاد آوردند. بعد از ۲۴ ساعت، افرادی که از تکنیک هندسی (تکنیک حافظه شرلوک هولمز) استفاده کرده بودند ۵۶ کلمه را به خاطر آوردند و گروه های کنترل فعال و منفعل به ترتیب ۳۰ و ۲۰ کلمه را به یاد آوردند.
چهار ماه بعد، افرادی که از تکنیک حافظه شرلوک هولمز یا همان تکنیک هندسی استفاده کرده بودند توانستند ۵۰ کلمه را به یاد بیاورند و در مقابل گروه های کنترل فعال و منفعل هرکدام ۳۰ و ۲۷ کلمه را به یاد آوردند. علاوه بر این، قهرمانان جهانی حافظه و شرکت کنندگانی که از تکنیک حافظه شرلوک هولمز استفاده کرده بودند، در هنگام به خاطر آوردن لیست کلمات و ترتیب آن ها، فعالیت های مغزی مشابهی داشتند.
تیم محققان با یک چیز غیرمنتظره نیز روبرو شدند: واگنر در ایمیلی به Live Science گفت که در حالی که قهرمانان جهانی حافظه و شرکت کنندگان درگیر این تکالیف بودند، فعالیت مغز آن ها در مناطقی که مسئول پردازش حافظه و حافظه طولانی مدت است، کاهش یافت. او گفت که این پدیده برای آن ها تا حدی تعجب آور بوده است، چرا که عملکرد بهتر معمولا با افزایش فعالیت و درگیری در مناطق مختلف مغز مرتبط است.
بنا به گفته واگنر، فعالیت کمتر مغز منجر به بهبود حافظه شده است و این پدیده احتمالا به این خاطر است که تکنیک حافظه شرلوک هولمز مغز را وادار می کند که کارآیی بهتری داشته باشد. علاوه بر این، در حالی که شرکت کنندگان در حال استراحت بودند، در مغز کسانی که از طریق تکنیک حافظه شرلوک هولمز آموزش دیده بودند، افزایشی در ارتباطات عصبی میان مناطق مهم برای حافظهی بلندمدت دیده میشد.
واگنر ادامه داد: « تقریبا همه می توانند تکنیک هندسی یا تکنیک حافظه شرلوک هولمز را یاد بگیرند. بدیهی است که این کار به زمان و تمرین منظم نیاز دارد و بنابراین برای همه مناسب نیست اما به طور قطع با این روش می توان به تقویت حافظه و عملکرد بالا یا حتی استثنایی حافظه دست پیدا کرد.»
محققان تعمیم پذیری این روش را در موقعیت های دیگر (مانند به یاد آوردن اشیاء به جای کلمات) مورد بررسی قرار نداده اند. همچنین مشخص نیست که آیا این روش را می توان برای کاهش زوال شناختی در سنین پیری یا برای پیشگیری یا کند کردن روند بیماری استفاده کرد یا خیر.
واگنر گفت: « با این حال، ما از این نتایج بسیار شگفت زده هستیم و سوالات زیادی پیش روی ما قرار دارد که در مطالعات بعدی باید مورد بررسی قرار بگیرد.»
این مطالعه در ۳ مارس (۱۳ اسفند) در ژورنال Science Advances منتشر شده است.