در 35 سال پیش در چنین روزی فاجعه انفجار شاتل فضایی چلنجر ایالات متحده آمریکا اندکی پس از پرتاب از پایگاه کیپ کاناورال در فلوریدا در 28 ژانویه 1986 جان هفت فضانورد را گرفت.
هدف اصلی مأموریت شاتل این بود که ماهواره ردیابی (TDRS-B) را راه اندازی کند. این شاتل همچنین فضاپیمای Spartan Halley را حمل می کرد.
درسال 1984 کریستا مک اولیف از کنکورد نیوهمپشایر برنده یک نمایش ملی شد. مک اولیف قرار بود به مدار زمین برود و پس از نه ماه برای دانشجویان در سراسر ایالات متحده سخنرانی کند. هدف این بود که اهمیت معلمان را برجسته کرده و دانش آموزان را برای مشاغل دارای فن آوری بالا علاقه مند سازد. سایر اعضای خدمه عبارت اند از فرمانده فرانسیس اسکوبی، خلبان مایکل اسمیت، متخصصان ماموریت الیسون اونیزوکا، جودیت رزنیک، رونالد مک نایر، و مهندس پرواز هیوزگریگوری جارویس .
این مأموریت در آغاز با مشکل روبرو شد زیرا پرتاب برای چند روز به تعویق افتاد دلیل اصلی آن تأخیر در بازگشت مأموریت شاتل قبلی 61-C ( کلمبیا ) به زمین بود. شب قبل از پرتاب در فلوریدای مرکزی موج شدید هوای سرد یخ های ضخیم را روی سکوی پرتاب پخش کرده بود به همین دلیل در روز پرتاب در 28 ژانویه پرواز تا 11:38 صبح به تأخیر افتاد .
73 ثانیه پس از پرتاب شاتل فضایی چلنجر در ارتفاع 14000 متری (46000 فوت) در یک انفجار ناپدید شد. قسمت های باقی مانده از لاشه هواپیما نشان داد که بلافاصله قبل از انفجار مایکل اسمیت در شاتل گفت “اوه اوه” اما هیچ چیز دیگری شنیده نشد. پس از انفجار بیش از یک ساعت آوار آن به در اقیانوس اطلس بارید . و در ادامه جستجوها هیچ نشانه ای از خدمه نشان نداد.
شرایط یخبندان در روز پرتاب شاتل فضایی چلنجر
بعد از این حادثه بلافاصله تحقیقات فشرده توسط اداره ملی هوانوردی و ناسا و یک کمیسیون منصوب شده توسط رئیس جمهور ایالات متحده رونالد ریگان و به ریاست وزیر خارجه سابق ویلیام راجرز آغاز شد. فضانوردان از دیگر اعضای کمیسیون بودند که عبارت‌اند از نیل آرمسترانگ و سالی راید خلبان آزمایشی و فیزیکدان ریچارد فاینمن.
این پرتاب با سرنوشت بدی که داشت باعث ایجاد دشواری هایی برای ناسا در سالهای بعد شد.
علت این حادثه طی چند هفته مشخص شد. سرما شدید انعطاف پذیری دو حلقه لاستیکی را کاهش می دهد و نقش این حلقه ها این است که اتصال بین دو بخش پایین تقویت کننده موشک جامد سمت راست را مهر و موم کند. (در جلسه دادرسی کمیسیون فاینمن با غوطه ور کردن یک حلقه در یک لیوان آب یخ به طور متقاعد کننده ای از دست دادن انعطاف پذیری حلقه را نشان داد.)
پس از حادثه ناسا بلافاصله کار بر روی تقویت کننده سوخت جامد را برای پرتاب های آینده آغاز کرد.
و در ادامه یک عملیات نجات فشرده برای بازیابی هر چه بیشتر لاشه و اجساد خدمه سازماندهی شد. این کار به علت نیروی انفجار و ارتفاعی که در آن رخ داده و همچنین مسیرهای جداگانه ای که توسط تقویت کننده ها طی شده پیچیده بود.
موتور های اصلی بازیابی شده شاتل فضایی چلنجر
گزارش کمیسیون راجرز که در تاریخ 6 ژوئن به رئیس جمهور تحویل داده شد به طور کلی ناسا و مرکز پرواز فضایی مارشال آن را در هانتسویل آلاباما و شرکت پیمانکار مورتون تیوکول در اوگدن یوتا به دلیل ضعف مهندسی و مدیریت مقصر دانست. مرکز پرواز فضایی مارشال مسئول تقویت کننده های شاتل و موتورها و مخزن بود در حالی که مورتون تیوکل موتورهای تقویت کننده را تولید و آنها را در مرکز فضایی کندی در کیپ کاناورال فلوریدا مونتاژ می کرد.
کمیسیون راجرز شهادت نگران کننده ای را از طرف تعدادی از مهندسان شنیده بود که حداقل دو سال در مورد قابلیت اطمینان حلقه مهر و موم ابراز نگرانی می کردند و شب قبل از راه اندازی شاتل به مافوق در مورد خرابی احتمالی هشدار داده بودند. یکی از مهم ترین توصیه های کمیسیون راجرز تقویت شکاف ارتباطی بین مدیران شاتل و مهندسان شاغل بود. در پاسخ به این انتقاد ضمنی مبنی بر کمبود اقدامات کنترل کیفیت ناسا چندین ایست بازرسی دیگر در بوروکراسی شاتل از جمله دفتر ایمنی جدید ناسا را اضافه کرد تا از چنین تصمیم نادرستی جلوگیری کند.
جدا از این اصلاحات داخلی در ناسا، کمیسیون راجرز به یک مشکل اساسی رسیدگی کرد. این کمیسیون گفت در تلاش ناسا برای پیاده سازی عملیات شاتل در راستای هدف اعلام شده خود برای پرواز 24 مأموریت در سال ناسا به برسنل فشار می آورد. برنامه شاتل نه پرسنل و نه قطعات یدکی را برای حفظ چنین نرخ جاه طلبانه پرواز بدون فشار آوردن به منابع فیزیکی آن یا کار بیش از حد برای تکنسین هایش در اختیار داشت.
حادثه چلنجر توجه را بر روی مشکلات عمیق تری که از 15 سال قبل وجود داشته اند معطوف کرد. از زمان تصویب توسط رئیس جمهور ریچارد نیکسون در سال 1972 شاتل به عنوان یک وسیله نقلیه برای انجام هرکاری مثل حمل هر نوع محموله فضایی از ماهواره های تجاری و علمی گرفته تا فضاپیماهای نظامی و کاوشگرهایی که به سیاره های خارجی منظومه شمسی منتقل شده اند در نظر گرفته شده بود. ناوگان موشکهای متداول ناسا مانند دلتا و اطلس در دوره شاتل از بین رفته و عمدتا برای رسیدن به مدارهای قطبی مورد استفاده قرار می گرفتند زیرا شاتل از پایگاه کیپ کاناورال نمی‌توانست این ماموریت را انجام دهد.
اگرچه این اتکا به شاتل سیاست فضایی ملی اعلام شده بود ولی وزارت دفاع شروع به عقب نشینی از اتکا به شاتل حتی قبل از حادثه چلنجر کرده بود . با ابراز نگرانی از اینكه تأخیرهای پرتاب شاتل دسترسی مطمئن به فضا برای ماهواره هایی با موضوع امنیت ملی را به خطر می اندازد. نیروی هوایی در سال 1985 برنامه خرید راكت های پیشرفته تیتان را برای استفاده شخصی خود آغاز كرد.
گروه های کم قدرت دیگری پس از حادثه چلنجر برای ابراز ناراحتی دیرینه خود برای اتکا به شاتل برای دسترسی به فضا به میدان آمدند . در میان کسانی که خواستار ناوگان مختلط از شاتل ها و پرتاب های موشک های دیگر بودند، دانشمندانی بودند که اکنون ماموریت های آنها با تأخیرهای طولانی روبرو شده بود زیرا شاتل به تنها وسیله موجود برای حمل فضاپیماهای آنها تبدیل شده بود.
تا ماه ژوئیه، هنگامی که ناسا اعلام کرد شاتل تا سال 1988 دیگر آماده پرواز نیست هنوز تصمیمی از سوی کنگره یا کاخ سفید در مورد اینکه آیا مدارگرد دیگری به جای چلنجر ساخته می شود وجود ندارد . طرفداران استدلال كردند كه برای تأمین نیازهای پرتاب دهه 1990 به شاتل دیگری و شاید دو شاتل دیگر احتیاج است كه که برای مأموریت ساخت ایستگاه فضایی بین المللی که یك تأسیسات دائمی در مدار زمین می باشد به کار روند.
در اواسط ماه اوت رونالد ریگان اعلام کرد که ساخت یک شاتل جایگزین (که بعداً Endeavor نام گرفت ) بلافاصله آغاز می شود. با این حال هنگامی که شاتل سرویس خود را از سر گرفت دیگر برای شرکت های دیگر ماهواره پرتاب نکرد بلکه تقریباً فقط به پرتاب محموله های دفاعی و علمی پرداخت.
سرنشینان آخرین مأموریت چلنجر
