برنامه سالیوت اولین برنامه ایستگاه فضایی بود كه توسط اتحاد جماهیر شوروی انجام شد ، كه شامل یك مجموعه 9 ایستگاه فضایی بود كه طی یازده سال از 1971 تا 1982 راه اندازی شد.
این برنامه که به عنوان پروژه ای برای انجام تحقیقات طولانی مدت در مورد مشکلات زندگی در فضا و آزمایش های مختلف نجومی ، بیولوژیکی و منابع زمین در نظر گرفته شده است ، به فناوری ایستگاه فضایی اجازه داد تا از مرحله توسعه مهندسی به مراکز تحقیقاتی طولانی مدت تبدیل شود.
در نهایت ، تجربه به دست آمده از ایستگاه های سالیوت زمینه ساز ایستگاه های فضایی مدولار مانند ایستگاه فضایی میر و ایستگاه فضایی بین المللی شد و هر یک از این ایستگاه ها یک هسته اصلی مشتق از سالیوت را در قلب خود داشتند.
این برنامه شامل یک سری شش ایستگاه تحقیقاتی علمی و سه ایستگاه شناسایی نظامی بود که ایستگاه دوم به عنوان بخشی از برنامه بسیار مخفیانه آلماز راه اندازی شد.
سالیوت چندین رکورد پرواز فضایی از جمله چندین رکورد مدت مأموریت ، اولین تحویل مداری ایستگاه فضایی از یک خدمه به خدمه دیگر و رکوردهای مختلف پیاده روی فضایی را شکست.
با پایان یافتن برنامه ، در سال 1991 ، فناوری ایستگاه های فضایی از ایستگاه های تک بخشی با یک دریچه اتصال به ایستگاه های پیچیده چند بخشی با چند دریچه اتصال با قابلیت های علمی چشمگیر تبدیل شده بود که میراث فناوری آنها تا به امروز ادامه دارد.
سالیوت 1 اولین ایستگاه فضایی جهان بود که توسط اتحاد جماهیر شوروی در 19 اوریل 1971 به فضا پرتاب شد.و هدف از ارسال ان انجام تحقیقات علمی در مدار زمین بود. البته چندین ازمایش نظامی هم در ان انجام شد.
این ایستگاه 19 تنی طول 20 متر و قطر 4 متر داشت و حجم آن 99 متر مکعب وجرم ان 18425کیلوگرم بود. و با صفحه های خورشیدی به مساحت 28 متر مربع انرژی خود را تامین میکرد.
دو روز بعد از پرتاب ایستگاه ، روسها طی ماموریت سایوز ۱۰ سه فضانورد را به منظور اقامت ۳۰ روزه راهی سالیوت کرد و فضاپیما با موفقیت به سالیوت رسیده و به آن متصل شدند اما وقوع یک مشکل کوچک که باعث باز نشدن درب ایستگاه شد ، كل ماموریت را با شکست مواجه کرد و فضانوردان بدون رفتن به ایستگاه ، راهی زمین شدن در ۶ ژوئن ۱۹۷۱ سه فضا
نورد دیگر با فضاپیمای سایوز ۱۱ عازم سالیوت 1 شدند و پس از سه ساعت با موفقیت به ایستگاه متصل شدن و سه هفته در آنجا مستقر شده و در نهایت با همان فضاپیمای سایوز راهی زمین شدند اما ارتباط آنها در میانه راه قطع شد پس از فرود کپسول جسد آنها یافت شد که خفه شده بودن در ۱۱ اکتبر ۱۹۷۱ موتورهای سالیوت ۱ برای آخرین بار روشن شد و ایستگاه در مسیری در اقیانوس آرام سقوط کرد
Salyut 1
یک ایستگاه فضایی شوروی بود که دراوریل سال 1973 و تقریبا دو سال بعد از اغاز به کار اولین ایستگاه فضایی سالیوت در TSKBEM در کارخانه خرونیچف به پایان رسید وبه عنوان بخشی از برنامه سالیوت راه اندازی شد . این اولین ایستگاه فضایی نظامی آلماز بود که پرواز کرد. علت نام گذاری ایستگاه به سالیوت 2 هم برای مخفی نگه داشتن این پروژه از غربی ها بود.
سه روز پس از پرتاب OPS-1 ، ظاهراً در اثر تغییرات فشار مخازن آن ، مرحله بالایی موشک پروتون ، که ایستگاه را به مدار تحویل داده بود ، منفجر شد. این مرحله حدود یک تن از پیشرانه مصرف نشده را به داخل خود حمل می کرد و انفجار باعث ایجاد ابر آوار در مجاورت ایستگاه می شد. سرعت برخی از آوارها با OPS-1 تا 300 متر در ثانیه متفاوت بود.
ده روز بعد این آوارها به ایستگاه برخورد کرد و به بدنه آسیب رساند و باعث کاهش فشار هوا شد. هر دو صفحه خورشیدی پاره شدند و توانایی ایستگاه را برای تولید نیرو و کنترل آن از بین بردند. باقیمانده ایستگاه در 28 مه 1973 وارد جو شد.
با وجود این همه پنهان کاری و “نام بازی” ، ناظران غربی نه تنها شواهد زیادی در مورد یک مأموریت ناموفق مشاهده کردند ، بلکه تقریبا بلافاصله موفق به تشخیص ماهیت نظامی فضاپیمای جدید شدند.
Salyut2
ایستگاه فضایی سالیوت 3 در 25 ژوئن 1974 پرتاب شد . این ایستگاه هم یکی دیگر از ایستگاه فضایی نظامی آلماز بود . کل وزن آن حدود 19 تن و دارای دو پانل خورشیدی وسط ایستگاه بود و بخشی از آن برای برگرداندن نتایج تحقیقات به زمین در نظر گرفته شده بود.
از خدمه ی فرستاده شده با سایوز 14 ، فقط یکی از خدمه پرواز توانست به ایستگاه وارد شود ؛ نفرات بعدی با سایوز 15 تلاش نمودند تا وارد ایستگاه شوند ولی به علت اشکال به وجود آمده در سامانه ی اتصال به ایستگاه فضایی و اشکال در هدایت دستی فضاپیما برای پهلوگرفتن موفق به این کار نشدند .
آمریکا مشکوک بود که سالیوت 3 مأموریتی نظامی دارد و گزارشهای بعدی نشان داد که 2 خدمه آن پاول پایوویچ و پوری آريتوخين احتمالا 2 هفته اقامت خود در مدار را به نقشه برداری دقیق از تأسیسات نظامی آمریکا سپری کرده اند در 24 ژانویه ی 1975 به گزارش برخی منابع تلاش هایی جهت تست توپ تانک 105 میلیمتری از نوع Nudeman – NK30 به عمل آمد و نتایج موفقیت آمیزی در فاصله 3000 تا 5000 متری به دست داد در نهایت سالیوت 3 ، 7 ماه مام پس از پرتاب در جو زمین سوخت.
Salyut3
ایستگاه فضایی سالیوت 4 در 1974 پرتاب شد . این ایستگاه نسل جدید ایستگاه فضایی سالیوت بود و دارای صفحات خورشیدی بزرگ تر از سالیوت 1 و تعداد آنها هم به 3 افزایش یافته بود و وزن 19 تن داشت گنجایش 90 متر مربع را داشت صفحات خورشیدی آن 60 متر مربع بود که توان 4 کیلو وات را تولید دو مأموریت فضاپیمای سایوز 17 و 18 به همراه 4 خدمه به مدت 26 و 63 روز میهمان این ایستگاه بودند . این ایستگاه تمامی ماموریت خود را بدرستی و بدون کوچکترین مشکلی انجام داد سالیوت 4 در 2 فوریه 1977 از کار افتاد و در 3 فوریه وارد جو زمین شد و سوخت.
Salyut4
سالیوت 5 در ژوئن 1976 به فضا پرتاب شد و 13 ماه در مدار زمین باقی ماند و کیهان نوردان شوروی 2 اقامت ، یکی 63 روز و دیگری 17 روز در آن داشتن این سومین و آخرین ایستگاه فضایی تحقیقاتی نظامی الماز بود خدمه سالیوت 5 مقدار آلودگی ذرات معلق در جو زمین را مطالعه نمودند و اثرات بی وزنی را بر ماهی باردار بررسی کردند .
آنها همچنین درباره پرورش بلور آزمایشهایی انجام دادند با موفقیت بدون استفاده از پمپ ، ماده محرکه ایستگاه رادر فضا تعویض کردند . طول ایستگاه 14.55 متر بود و حداکثر قطر آن 4.15 متر بود . حجم داخلی قابل سکونت آن 100 متر مکعب و وزن آن 19 تن بود . این ایستگاه به یک درگاه لنگرگاه تنها برای فضاپیمای Soyuz مجهز شده بود و فضانوردان همراه با تدارکات مورد نیاز و لوازم آزمایشگاهی توسط فضاپیمای سایوز به ایستگاه متصل شده و در نهایت فضانوردان و زباله های تولید شده توسط همان فضاپیمای سایوز به زمین باز می گشتند سالیوت 5 در 8 آگوست 1977 فرود کنترل شده ای در جو زمین انجام داد و احتمالا در جو زمین سوخته و باقیمانده آن هم در اقیانوس ارام سقوط کرد.
کیهان نوردان بوریس ولینف و ویتالی ژولوبوف که در سال 1976 به ایستگاه فضایی سالیوت 5 سفر کردند و قرار بود که یک اقامت طولانی مدت در این ایستگاه داشته باشن اما جو درون سالیوت 5 با دفع اسید نیتریک از نشت سوخت آلوده شد و این حادثه وضعیت روانی و جسمی خدمه را تحت تأثیر قرار داد و آنها مجبور به فرود اضطراری شدند.
Salyut5
ایستگاه فضایی سالیوت 6 در سپتامبر 1977 به فضا پرتاب شد و بمدت 4 سال در مدار زمین باقی ماند و در این مدت 11 اقامت کوتاه ( معمولا به مدت یک هفته ) و 5 اقامت بلند ( که بیشترین آن 184 روز طول کشید . در این ایستگاه انجام شد و همچنین با 2 کوره مخصوص سالیوت 6 در شرایط جاذبه خفيف مواد نیمه هادی ساخته شد . و حتی گاهی اوقات خدمه می توانستند با سبزیجات پرورش یافته در باغچه کوچک ایستگاه به غذایشان تنوع ببخشند . این ایستگاه در واقع نسل دوم ایستگاه های فضایی بود که علاوه بر دریچه ورود فضاپیمای سایوز برای ارسال فضانوردان به ایستگاه یک درگاه دیگر برای اتصال فضاپیمای باربری داشت که توسط آن آذوقه و لوازم مورد نیاز هم به ایستگاه ارسال میشد و به این ترتیب مدت اقامت فضانوردان محدود به آذوقه و لوازم ضروری نمیشد و فضانوردان می توانستن به مدت نامحدود در این ایستگاه اقامت کنند سالیوت 6 در سال 1986 پس از پایان ماموریت به هنگام بازگشت به زمین سوخت .
ایستگاه فضایی 6 salyut اولین ایستگاه فضایی چند منظوره بود. این ایستگاه مجهز به دو دریچه بود که یکی مخصوص فضانوردان و دیگری مخصوص تدارکات بود .و بدین ترتیب فضانوردان می توانستن نامحدود در این این ایستگاه زندگی کنند. نسل های قبلی ایستگاه های فضایی فقط یک دریچه داشت و فضانوردان و تدارکات همراه هم به ایستگاه متصل می شدند و مدت حضور فضانوردان به میزان تدارکات همراه آنان محدود میشد.
Salyut6
ناو کیهانی سایوز – 25 در روز و اکتبر 1977 با دو فضانورد از ایستگاه فضایی بایکونور پرتاب شد . فرماندهی سفینه را ولادیمیر کوالنک و مهندسی پرواز را والری ريومين 38 ساله به عهده داشتند . هر دوی آنها برای نخستین بار به فضا می رفتند برای آنها به احتمال زیاد اقامتی در حد 100 شبانه روزی پیش بینی شده تا رکوردار اقامت در اما در میان ناباوری کارشناسان ناگهان در روز 10 اکتبر رادیو مسکو از قول تاس اعلام کرد الحاق خودکار سفینه سایوز – 25 و ایستگاه مداری سالیوت -6 از فاصله 120 متری شروع شد اما به علت انحرافاتی که در برنامه پیدا گشت از الحاق با سالیوت -6 انصراف حاصل گردید و فضانوردان برای عملیات فرود اقدام کرده اند . یکبار الحاق اتوماتیک موفق نبود و دوبار هم فضانوردان سعی کردند که به صورت دستی به ایستگاه فضایی ملحق شوند ولی موفق نبودند.
ولادیمیر کاوالنیوک فضانورد شوروی و در سال 1978 که با فضاپیمای سایوز 29 به ایستگاه فضایی سالیوت 6 رفت و در حال انجام راهپیمایی فضایی هست
تصویری از فضاپیمای سایوز 37 که در سال 1980 به ایستگاه فضایی سالیوت 6 متصل شد این ماموریت یکی از مأموریت های اینترکیسموس شوروی به حساب می آمد که با پرتاب آن یک فضانورد ویتنامی هم به فضا سفر کرد اتحاد جماهیر شوروی در ماموریت های اینترکاسموس فضانوردان بقیه کشورهای دنیا به جز شوروی رو به فضا میبرد
ایستگاه فضایی سالیوت 7 آخرین و مهمترین ایستگاه برنامه فضایی سالیوت بود که از آوریل 1982 تا فوریه 1991 در مدار زمین قرار داشت این ایستگاه پذیرای 12 خدمه بود و 15 فضاپیمای پشتیبانی هم به آن متصل شد . فضاپیماهایی که به این ایستگاه متصل شدند Soyuz T ، Progress و TKS بودن این ایستگاه در 19 أوریل 1982 با موشک پروتون به مدار زمین رسید این ایستگاه دارای دو درگاه بود یکی برای خدمه و دیگری برای تدارکات و بدین ترتیب می توانست به طور نا محدود پشتیبان اقامت دائم فضانوردان باشد طراحان برای آن 20 پنجره ساخته بودند تا فضانوردان پس از کارهای سخت با تماشای مناظر بیرون روحیه بیشتری بگیرن سالیوت 7 آخرین بار در سال 1986 توسط خدمه 15 – Soyuz T مورد بازدید قرار گرفت و پس از آنکه شوروی ایستگاه فضایی میر را راه اندازی کرد دیگر به سالیوت باز نگشت و در نهایت در 7 فوریه 1991 این ایستگاه درون اقیانوس آرام سقوط کرد.
Salyut7
در طی این ماموریت در 11 فوریه 1985 ، تماس با سالیوت 7 شوروی در فضا از بین رفت . ایستگاه شروع به ریزش کرد و همه سیستم ها خاموش شدند . در این زمان کسی در ایستگاه فضایی سالیوت سکونت نداشت در نهایت تصمیم گرفته شد برای تعمیر ایستگاه ، فضانوردان ولادیمیر ژانیبکوف و ویکتور ساوینیخ در ماموریت 13 – Soyuz T در ژوئن 1985 به سمت ایستگاه ارسال شوند ، به قول نویسنده دیوید اس اف پورتر یکی از برجسته ترین نسخه ها تعمیرات درون فضا در تاریخ انجام شد . این عملیات اساس فیلم روسی سال 2017 به نام Salyut 7 را تشکیل می دهد .
ژانیبکوف به سختی و با مهارت افسانه ای توانست ناو سایوز را به ایستگاه متصل کند و دو فضانورد با لباس های خز دار وارد ایستگاهی شدند که هیچ کدام از سیستمهای آن کار نمی کرد و در نهایت مشخص شده که عیب یکی از سنسورهای خورشیدی که مشخص می کرد چه موقع باتری ها شارژ شوند و سبب از کار افتادن ایستگاه شده است پس از تعویض باتری ها ، ایستگاه شروع به شارژ آنها کرد و طی چند روز ایستگاه گرم شد و به کار افتاد
فضانوردان ماموریت soyuz t 15 برای اولین بار در تاریخ توانستند در طی ماموریت خود به دو ایستگاه مختلف فضایی متصل شده و در هر دو عملیات هایی را انجام دهند.
لئونید کیزیم و ولادیمیر سولویوف فضانوردان این ماموریت ابتدا به ایستگاه فضایی میر متصل شدند؛ سپس از آن جدا شده و به سالیوت۷ متصل و دو راهپیمایی فضایی را انجام دادند و پس از اتمام عملیات دوباره به ایستگاه فضایی میر بازگشتند. با اتمام این ماموریت فضاپیماهای سایوزT که به مدت ۷ سال فضانوردان را به ایستگاه های مختلف سالیوت رسانده بودند بازنشسته شده و فضاپیماهای نسل جدید سایوزTM جایگزین آن ها شد.
Soyuz t15
فضانوردان ماموریت سایوز t13 ( ولاديمير ژانیبکوف و ویکتور ساوینیخ ) در سال 1985 در حال پوشیدن لباس جدید فضانوردی در ایستگاه فضایی سالیوت 7 برای نصب دو صفحه خورشیدی در این ایستگاه هستند.
خانم سوتلانا ساویتسکایا اولین زن فضانورد جهان که پیاده روی فضایی انجام داد وی در سال 1984 و در ایستگاه فضایی سالیوت 7 به مدت 3 ساعت و 15 دقیقه توانست برای انجام آزمایشاتی پیاده روی فضایی انجام دهد.
مچکر 🙂