دفع سنگ کلیه یکی از دردناک‌ترین تجربه‌هایی است که اکثر مردم تجربه کرده‌اند. به طور میانگین از هر 10 نفر در دنیا، یک نفر دارای سنگ کلیه است. در ادامه با ترنجی همراه باشید.
سنگ کلیه رسوب‌های کوچک و سختی از موادی مانند نمک و مواد معدنی هستند که در کلیه جمع شده و در مسیر دفع ادرار قرار می‌گیرند و باعث کاهش دفع و تنگ شدن مسیر ادرار می‌شوند. خوشبختانه با رژیم غذایی مناسب می‌توان از ایجاد و بزرگ شدن این سنگ‌ها جلوگیری کرد.
رژیم غذایی و سنگ کلیه
افزودن بعضی از مواد غذایی به رژیم روزانه می‌تواند از ایجاد سنگ کلیه پیشگیری کرده و تا تشکیل آن را به تاخیر بیاندازد. نمی‌توان رژیم غذایی خاصی را برای جلوگیری صد در صد سنگ کلیه پیشنهاد داد، چرا که بدن افراد به مواد خاصی حساس بوده و ممکن است کلیه هر فردی به غذایی خاصی واکنش داده و توانایی دفع کامل ماده خاصی را نداشته باشد. سنگ‌های کلیه انواع مختلفی دارند و پس از دفع با آزمایش مشخص می‌شود که بر اثر رسوب چه ماده‌هایی تشکیل شده‌اند. هر فردی با محدود کردن موادغذایی سنگ ساز ویژه خود می‌تواند از ایجاد مجدد آن جلوگیری کند.
سنگ کلیه چیست؟
زمانی که ادرار به مدت طولانی در بدن باشد مواد دفعی موجود در آن به یکدیگر متصل شده و در کلیه نشست می‌کنند. اگر این حالت چندین بار تکرار شود این مواد کوچک تجمع یافته و در کنار یکدیگر سنگ‌های بزرگتری تشکیل می‌دهند که مسیر دفع ادار را تنگ کرده و دردهای شدید را ایجاد می‌کنند.
انواع مختلف سنگ کلیه وجود دارد. رایج ترین آنها شامل موارد زیر می‌شود:
سنگ اگزالات کلسیم
سنگ فسفات کلسیم
سنگ های struvite
سنگ ید اوریک
سنگ‌های سيستين
عوامل زیادی باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند ازجمله رژیم غذایی که مهم‌ترین آنها در زیر خلاصه شده است:
غذاهایی اگزالات بالا مانند آجیل، دانه های آفتابگردان، چغندر و آرد گندم احتمال ابتلا به سنگ‌های اگزالات کلسیم را افزایش می‌دهند، اما این بدان معنا نیست که مردم باید آنها را از رژیم خود حذف کنند!
رژیم غذایی با پروتئین بالا منجر به تشکیل سنگ های فسفات کلسیم می‌شود. مصرف زیاد سدیم و کمبود آب در بدن می‌تواند باعث ایجاد سنگ‌های اوریک اسید و سيستين شود.
رژیم سنگ کلیه چیست؟
نوشیدن زیاد آب برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه یا عود و شدت یافتن آن ضروری است. مصرف نمک و غذاهای پروتئینی را محدود کرده و مواد غذایی دارای اگزالات را با احتیاط استفاده کنند. همچنین باید آگاه باشند مصرف زیاد کلسیم چه به صورت غذا و چه به صورت قرص و داروی تقویتی، باعث ایجاد سنگ در کلیه می‌شود. با این حال رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به سنگ کلیه وجود ندارد. بسیاری از متخصصین تغذیه و نفرولوژیست ها (پزشکان کلیه) رژیم غذایی DASH را ( کنترل فشار خون بالا ) برای افرادی که دارای سنگ کلیه هستند، توصیه می‌کنند.
تحقیقات نشان داده این رژیم، خطر ایجاد سنگ کلیه و خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی و سرطان را کاهش داده و فشار خون را در سطح نرمال حفظ می‌کند. در این رژیم، افراد به مصرف سبزیجات، میوه، غلات و لبنیات کم چرب تشویق می‌شوند. در عین حال میزان مصرف سدیم، قند و گوشت قرمز را محدود می‌کند.
بعضی از مواد غذایی مانع از تشکیل سنگ کلیه می‌شوند
با توجه به اینکه سنگ‌های کلیه ازمواد مختلفی تشکیل می‌شوند، پس مواد غذایی گوناگونی که در رژیم غذایی ما قرار دارند، می‌توانند در کلیه رسوب کرده و مسبب ایجاد سنگ شوند. افراد دچار سنگ کلیه باید تحت نظر پزشک و براساس نتایج آزمایشات برای شناسایی نوع سنگ‌شان، از مصرف موادی که باعث تشکیل سنگ می‌شوند، خودداری کنند. در ادامه برخی از مواد غذایی را که مانع از تشکیل سنگ می‌شوند، معرفی می‌کنیم.
غذاهای غنی از کلسیم و اگزالات
هرچند پیشتر گفتیم کلسیم و اگزالات زیاد باعث ایجاد سنگ می‌شود، اما اگر فردی غذای با کلسیم و اگزالات بالا مصرف کند، کلسیم و اگزالات موجود در غذا، در روده‌ی کوچک و بزرگ با هم ترکیب شده و باعث کاهش تشکیل سنگ‌ها می‌شوند.
غذاهای غنی از کلسیم، مانند محصولات شیری و فرآورده‌های آن، برای کاهش سنگ کلیه توصیه می‌گردد.
غذاهایی مانند:
توجه داشته باشید مصرف این دو ماده باهم مفید بوده و مصرف جداگانه آنها در مقادیر بالا خطرناک است.
میوه و سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات بخشی ضروری در هر رژیم غذایی می‌باشند. افزایش میزان مصرف سبزیجات از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند. مصرف هر دو حالت میوه (تازه یا خشک) موثر است.
همچنین میوه‌های حاوی اسید سیتریک در جلوگیری از سنگ کلیه نقش مثبتی دارند. توجه داشته باشید میوه‌ها و سبزیجات خاصی را که دارای محتوای اگزالات بالا هستند، محدود کنید و یا حتما آنها را با غذاهای غنی از کلسیم بخورید.
آب
آب ازجمله موادی است که ازتشکیل هر دو سنگ اسید اوریک و سيستين جلوگیری می‌کند. مایعات دیگر نیز موثر هستند اما آب بهترین گزینه است با این حال، سطح سدیم در نوشیدنی‌ها مهم بوده و باید بررسی شود.
پروتئین گیاهی
مصرف پروتئین حیوانی به مقدار کم خوب است و در صورت افزایش بیش از حد می‌تواند در ایجاد سنگ کلیه نقش داشته باشد. به همین دلیل مصرف پروتئین گیاهی مانند لوبیا یا عدس به جای پروتئین حیوانی توصیه می‌شود. اگرچه توصیه می‌شود برای نیازهای غذایی خود به متخصص تغذیه مراجعه کنید چراکه نیازهای فردی در هر انسانی متفاوت است.
غذاهای ممنوعه
عدم مصرف یا محدود کردن مواد غذایی بستگی به نوع سنگ هر فرد دارد. اما بعضی از غذاها به طور عمومی برای سنگ کلیه مضر شناخته شده‌اند. مهم‌ترین آنها؛
چرا برخی از مواد غذایی از سنگ کلیه جلوگیری می‌کند؟
بعضی از غذاها حاوی مواد شیمیایی یا ترکیبات خاصی هستند که می‌توانند در تولید سنگ کلیه، به خصوص اگر زیاد مصرف شوند، تاثیر بگذارند. با محدود کردن مصرف این غذاها، احتمال تشکیل سنگ کلیه یا بدتر شدن آن کاهش می‌یابد.
آیا می‌توان سنگ‌های کلیه را فقط از طریق رژیم غذایی درمان کرد؟
در برخی موارد تغییرات غذایی از بروز سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. اما زمانی که سنگ تشکیل شده و بزرگ باشد برای دفع آن از روش‌های مختلفی از جمله مصرف دارو، شکستن سنگ و حتی گاهی جراحی استفاده می‌شود.
آیا تاکنون با سنگ کلیه و درد آن روبرو شده‌اید؟
