روش بالا به پایین به عنوان انقلابی در ساخت و سازهای زیرزمینی بزرگ در دهه ۷۰ میلادی برای ساخت ایستگاههای مترو در شهرهای بزرگی چون میلان و پاریس به منظور دستیابی به کاهش اختلال در ترافیک شهری، زندگی روزمره مردم و نیز صرفهجویی در زمان و هزینههای اجرایی به کار گرفته شد. این روش شامل ساخت همزمان بالا و پایین یک ساختمان در یک زمان مشخص است که در آن سازه فوقانی و تحتانی با هم اجرا میشوند.
کاربرد این روش در ساخت و سازههای زیرزمینی و برجهای بلند یا زیرزمینهای عمیق و طبقاتی بوده و در زمینهای سست که نیاز به اجرای سازه حفاظت گود به منظور جلوگیری از ریزش دیوارهای حفاری شده دارد از اهمیت زیادی برخوردار است.
مراحل اجرای روش بالا به پایین
۱- نصب دیوارحائل: دیوارهای حائل زیرزمینی معمولا یک دیوار از نوع دیافراگمی بتنی است که عمدتا قبل از عمل خاکبرداری در محل نصب میشوند و در مراحل بعدی به عنوان دیوار دائمی سازه اصلی مورد استفاده قرار میگیرند.
۲- خاکبرداری و نصب strut فولادی: خاک موجود تا زیر تراز سقف سازهی زیرزمینی حفر میشود و به منظور نگهداشتن خاک در کنارههای دیوار حائل از استراتها(strut) استفاده میشود.
۳- ساخت سازهی زیرزمینی: دال سقف همراه با بازشوهای دسترسی تعبیه میشوند. این بازشوها به منظور دستیابی به قسمتهای پایینی در مراحل بعدی اجرا از اهمیت ویژهای برخوردار است به همین خاطر موقعیت و ابعاد بازشوها باید به گونهای انتخاب شود که علاوه بر تأمین قابلیت مانور ماشین آلات حفار و حمل، دسترسی به تمام طبقات پایینتر را برای بتنریزی و عملیات اجرایی فراهم کند.
۴- ادامه عملیات: حفاریهای لازم در زیر سقف میانی تا تراز بعدی دال انجام میشود و این فرایند به سمت پایین تا تکمیل دال کف ادامه مییابد.
۵- تکمیل سازه فونداسیون و بستن محل بازشوها: در این مرحله پس از تکمیل فونداسیون سازه و به دنبال آن خروج ماشینآلات حفاری از محل بازشوها، عملیات ساخت دیوارهای کناری آغاز و به سمت بالا تکمیل میشوند و در آخر استراتهای میانی حذف و بازشوهای دسترسی دال سقف پر میشوند.
۶- خاکریزی و تسطیح: پس از آنکه سازه زیرزمینی تکمیل شد، عملیات خاکریزی قبل از خروج آخرین استرات تا تراز آن انجام میشود و خاکریزی تا بالای سازه زیرزمینی صورت میگیرد و در نهایت سطح را صاف میکنند.
از مزایای این روش علاوه بر مواردی که پیشتر بیان شد میتوان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
۱) این روش امکان این را میدهد که ساخت سازه رو و سازه زیر به طور همزمان صورت پذیرد و باعث شتاب گرفتن روند ساخت میگردد.
۲) با روش اجرای بالا به پایین میتوان نشستهای ساختمانهای مجاور را با اطمینان بالایی کاهش داد.
۳) در این روش نیاز به فضای کاری بزرگی برای ساخت پی نیست.
۴) سطح زمین با احداث سقف اولین زیرزمین به عنوان سطح مفید برای تجهیز مداوم کارگاه، موجب عدم نفوذ به معابر پیرامون گود را میسر میکند.
۵- امکان استفاده از فضای زیر سقف طبقات به عنوان انباری سرپوشیده در حین مراحل ساخت و ساز.